- Anasayfa
- Sosyal Bilgiler
- İpek Yolunda Türkler Nedir
Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
# ORTA ASYA İLK TÜRK DEVLETLERİ (ANAYURT’TAN ANADOLU’YA) # Türklerin Orta Asyada ki yaşamları nasıldı # Orta Asya’dan Göçlerin Nedenleri # ASYA HUN DEVLETİ (M.Ö. 220-M.S. 216) # KAVİMLER GÖÇÜ (MS 375) # Kavimler Göçü’nün Sonuçları # KÖK TÜRK DEVLETİ # 2.Kök Türk Devleti (Kutluk Devleti) # ORHUN YAZITLARI (KÖK TÜRK KİTABELERİ) # UYGUR DEVLETİ (745-840) # TÜREYİŞ DESTANI # İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
Anayurttan Göçler
Bir süre Türkler Orta Asya’dan göç etmek zorunda kaldılar.
2. Boylar arasında çatışmalar başlaması
3. Çin’in baskısı.
4. Salgın hastalıklar nedeniyle hayvanların çoğunluğunun ölmesi.
Bilinen ilk hükümdarları Teoman’dır. (M.Ö. 220-209)
Çinliler bu dönemde Türk akınlarına karşı koymak için Çin Seddi’ni yapmışlardır. 6000 km uzunluğundaki, 8 metre yüksekliğindeki ve 7,5 metre genişliğindeki Çin Seddi Türk akınlarına engel olamamıştır.
Teoman’dan sonra devletin maşına Mete Han geçmiştir. Mete Han Çinlilerle mücadele etmiş. Ülkesini en geniş sınırlara ulaştırmıştır. Ordusunu daha iyi yönetebilmek için onlu, yüzlü, binli ve onbinli gruplara ayırmış ve başlarına “onbaşı” yüzbaşı” binbaşı” ve “tümenbaşı” atamıştır. Mete Han tarafından bulunan bu sistem günümüzde tüm dünya orduları tarafından kullanılmaktadır.
Hunlar, tarihte ilk kez Orta Asya’da yaşayan bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk devletidir.
Hunlar ülkenin hanedanın ortak malı olması (veraset sistemi) ve Çin entrikaları sonucunda M.S. 48’de Kuzey Hunlar ve Güney Hunlar diye ikiye bölünmüş ardından her ikisi de Çin tarafından ortadan kaldırılmıştır. (M.S. 216)
2- Roma İmparatorluğu ikiye ayrıldı. (MS. 395)
3- 476’de Batı Roma İmparatorluğu yıkıldı.
4- Avrupa’nın etnik yapısı değişti. Avrupa’da İngilizler, Fransızlar, İspanyollar gibi yeni milletler ortaya çıktı.
5- Avrupa uzun süre karışıklık içinde kaldı.
6- Günümüz Avrupa devletlerinin temelleri atıldı.
7- Avrupa’da feodalite dönemi başladı.
8- Avrupa Türk kültürüyle tanıştı.
9- Çoğu tarihçiye göre İlkçağ sona erdi ve Ortaçağ başladı.
Devletin merkezi Ötüken’dir.
Kök Türkler, tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir.
Bumin Kağan’ın ölümünden sonra Çin entrikaları sonucu devlet iyice zayıflamış ve 630 yılında devlet yıkılmıştır.
Devlet en parlak zamanını Bilge Kağan, Kültigin, Vezir Tonyukuk zamanında yaşamıştır.
Orhun Yazıtları bu dönemde dikikmiştir.
İpek Yolu için Çinlilerle mücadele etmişlerdir. Sasanilere karşı Bizans ile anlaşma yapmışlardır.
Kutluk Devleti 744 yılında Türk boyları Basmiller, Karluklar ve Uygular tarafından yıkılmıştır.
Kuruldukları yer günümüzde Moğolistan sınırları içinde bulunan Balasagun’dur.
Kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan’dır.
Uygurlar yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.
Uygurlar din olarak Maniheizm’i benimsemişlerdir. Bu din et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için yerleşik hayata geçtiler ve savaşçılık özelliklerini kaybettiler.
Zamanlarına oldukça ileri bir medeni toplum olan Uygurlar, mal edinme, satış protokolü, malı ve eşyayı kiraya verme, ortaklık kurma, evlatlık verme, iş sözleşmesi, köle satışı, vakıfname, vasiyatname, çeşitli konularda belgeler bırakmışlardır.
Yerleşik yaşama geçen Uygurlar mimari eserler bırakmışlardır. Surlarla çevirdikleri şehirlerinde saraylar, tapınaklar, evler ve dükkanlar inşa etmişlerdir.
Uygurlar Tarımla uğraşmışlar ve aynı zamanda ticaret yapmışlardır.
Uygurlar, Çin’den aldıkları matbaayı geliştirdiler, pamuktan kağıt yaptılar.
Uygurlar 840 yılında Kırgızlar tarafından yıkıldılar.
Uygurların Destanıdır. Büyük Hun Hakanlarından birinin iki kızı vardı. Kızlarının ikisi de bir birinden güzeldi. Öyle güzeldi ki, Hunlar, bu iki kızın da, ancak ilahlarla evlenebileceğine inanıyor ve bu kızların insanlar için yaratıldığını söylüyorlardı. Hakan da aynı şekilde düşündüğü için kızlarını insanlardan uzak tutmanın yollanın aradı, ülkesinin en kuzey ucunda, insan ayağı az basan veya insan ayağı hiç görmeyen bir yerinde, çok yüksek bir kule yaptırdı. Kızların ikisini de bu kuleye kapattı. Ondan sonra da aklınca inandığı ilaha yalvarmağa, gelip kızlarıyla evlenmesi için yakarmağa başladı. Öyle yalvarıyor, öyle yakarıyordu ki sonunda bir gün. Hakanın kendi aklınca inandığı İlâh dayanamadı ve bir Bozkurt şekline girip geldi. Hun Hakanının kızlarıyla evlendi. Bu evlenmeden birçok çocuklar doğdu; bunlara Dokuz Oğuz-On Uygur denildi. Çocukların hepsinin sesi Bozkurt sesine benzedi. Yine bu çocuklar, birer Bozkurt ruhu taşıyarak çoğaldılar.
Hukuk: Sosyal hayatı düzenleyen yazılı olmayan “töre” adı verilen kanunlar vardı. Töre halkın kendi içinde ve devletle halk arasındaki ilişkileri düzenliyordu. Devlet halkının tüm ihtiyaçlarını karşılıyor ve onları koruyordu.
Sosyal Yaşam: İlk Türk devletlerinde halkın geniş hakları vardı. Halk kendine ait sürülere sahipti. Yerleşik hayatı tercih edenler verimli topraklarda tarım yapmışlardır. Orta Asya’nın büyük kısmı bozkırlardan oluşsa da tarıma elverişli yerler de vardı. Kök Türklerde hemen hemen her ailenin bir tarlası vardı.
Madencilik: Türkler tarihte demir madenini işleyen ilk milletlerdendir. Demirden bata silahlar olmak üzere pek çok eşya yapmışlardır.
Tarih: 2017-12-13 09:41:15 Kategori: Sosyal Bilgiler
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
İpek Yolunda Türkler Nedir
ORTA ASYA İLK TÜRK DEVLETLERİ (ANAYURT’TAN ANADOLU’YA)
Türklerin Orta Asyada ki yaşamları nasıldı
Türklerin ilk yurdu Orta Asya yani Türkistan’dır. Türkistan kelime olarak da “Türklerin yaşadığı ülke” anlamına gelmektedir. Orta Asya’nın coğrafi koşulları çok acımasızdı. Bölgenin yükseltisi 1200-1400 metre arasındaydı. Çok az yağış alıyordu. Kış mevsiminde sıcaklık -50 dereceye kadar düşüyordu. Türkler burada boylar halinde yaşıyorlardı. Boylar aralarında akrabalık bağı olan ailelerden oluşuyordu. Yaşadıkları yerin bozkır olması ve iklim koşulları nedeniyle geçimlerini hayvancılıktan sağlıyorlardı. En fazla at ve koyun besliyorlardı. Hayvanlarına otlak bulmak için yaylak ve kışlaklar arasında konargöçer bir yaşam sürdürüyorlardı. Bahar ve yazda; otu, suyu bol olan yüksek yaylalara, kışları da soğuktan korunabilecek alçak düzlüklere göç ediyorlardı. Bu yaşam biçiminde Türklerin en önemli yardımcısı atlardı. Türkler, atlar sayesinde pek çok yere hâkim oldular, hareket kabiliyeti yüksek ordular kurdular, farklı yerleri yurt edindiler.Anayurttan Göçler
Bir süre Türkler Orta Asya’dan göç etmek zorunda kaldılar.
Orta Asya’dan Göçlerin Nedenleri
1. Zamanla nüfusun artması, otlakların hayvanları besleyemez olması.2. Boylar arasında çatışmalar başlaması
3. Çin’in baskısı.
4. Salgın hastalıklar nedeniyle hayvanların çoğunluğunun ölmesi.
ASYA HUN DEVLETİ (M.Ö. 220-M.S. 216)
Orta Asya’dan göç etmeyip kalan Türkler tarafından kurulmuştur. Bilinen ilk Türk devletidir. Devlete Asya Hun Devleti veya Büyük Hun Devleti adı da verilir.Bilinen ilk hükümdarları Teoman’dır. (M.Ö. 220-209)
Çinliler bu dönemde Türk akınlarına karşı koymak için Çin Seddi’ni yapmışlardır. 6000 km uzunluğundaki, 8 metre yüksekliğindeki ve 7,5 metre genişliğindeki Çin Seddi Türk akınlarına engel olamamıştır.
Teoman’dan sonra devletin maşına Mete Han geçmiştir. Mete Han Çinlilerle mücadele etmiş. Ülkesini en geniş sınırlara ulaştırmıştır. Ordusunu daha iyi yönetebilmek için onlu, yüzlü, binli ve onbinli gruplara ayırmış ve başlarına “onbaşı” yüzbaşı” binbaşı” ve “tümenbaşı” atamıştır. Mete Han tarafından bulunan bu sistem günümüzde tüm dünya orduları tarafından kullanılmaktadır.
Hunlar, tarihte ilk kez Orta Asya’da yaşayan bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk devletidir.
Hunlar ülkenin hanedanın ortak malı olması (veraset sistemi) ve Çin entrikaları sonucunda M.S. 48’de Kuzey Hunlar ve Güney Hunlar diye ikiye bölünmüş ardından her ikisi de Çin tarafından ortadan kaldırılmıştır. (M.S. 216)
KAVİMLER GÖÇÜ (MS 375)
Asya Hun Devleti yıkıldıktan sonra Çin hakimiyetine girmek istemeyen Hunlar, Karadeniz’in kuzeyine göç ettiler. Bu göç sırasında önlerine çıkan devletleri ya yönetimlerine aldılar ya da bu devletler Hunların önünden kaçarak yer değiştirdiler. Tarihte devletlerin bu yer değiştirmesine Kavimler Göçü denir.Kavimler Göçü’nün Sonuçları
1- Göç eden Türkler Avrupa’da, Avrupa Hun Devletini kurdular.2- Roma İmparatorluğu ikiye ayrıldı. (MS. 395)
3- 476’de Batı Roma İmparatorluğu yıkıldı.
4- Avrupa’nın etnik yapısı değişti. Avrupa’da İngilizler, Fransızlar, İspanyollar gibi yeni milletler ortaya çıktı.
5- Avrupa uzun süre karışıklık içinde kaldı.
6- Günümüz Avrupa devletlerinin temelleri atıldı.
7- Avrupa’da feodalite dönemi başladı.
8- Avrupa Türk kültürüyle tanıştı.
9- Çoğu tarihçiye göre İlkçağ sona erdi ve Ortaçağ başladı.
KÖK TÜRK DEVLETİ
Asya Hun devletinin yıkılmasından sonra Orta Asya’daki Türk boyları siyasi birlikten yoksun olarak dağınık yaşamaya başlamışlardı. Bu dağınık Türk boylarını bir araya getiren Bumin Kağan 552 yılında Kök Türk devletini kurdu.Devletin merkezi Ötüken’dir.
Kök Türkler, tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir.
Bumin Kağan’ın ölümünden sonra Çin entrikaları sonucu devlet iyice zayıflamış ve 630 yılında devlet yıkılmıştır.
2.Kök Türk Devleti (Kutluk Devleti)
681 yılında Kutluk Han Kök Çin esaretinde geçen 30 yıldan sonra Türkleri yeniden bir araya getirerek Kutluk Devleti’ni kurdu.Devlet en parlak zamanını Bilge Kağan, Kültigin, Vezir Tonyukuk zamanında yaşamıştır.
Orhun Yazıtları bu dönemde dikikmiştir.
İpek Yolu için Çinlilerle mücadele etmişlerdir. Sasanilere karşı Bizans ile anlaşma yapmışlardır.
Kutluk Devleti 744 yılında Türk boyları Basmiller, Karluklar ve Uygular tarafından yıkılmıştır.
ORHUN YAZITLARI (KÖK TÜRK KİTABELERİ)
Türk tarihinin yazılı ilk belgeleridir. Kitabeler halkın görmesi, ibret alması için dikilmiştir. Türk kelimesi ilk kez bu belgelerde kullanılmıştır. Kitabeler Kutluk Devleti ( II. Köktürk Devleti) döneminde Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına dikilmiştir. Kitabeler Köktürk Alfabesi ile 8. Yüzyılda dikilmiştir. Tonyukuk anıtı 727, Kültigin anıtı 732’de, Bilge Kağan anıtı ise 735’de dikilmiştir. Kitabeler 1893’de Danimarkalı Wilhelm Thomsen tarafından çözülmüştür. Köktürk Kitabeleri, O dönemdeki Türklerin yaşayışı, mücadeleleri hakkında bize bilgi veren önemli bir kaynaktır.UYGUR DEVLETİ (745-840)
Kutluk devletine son veren Karluk, Basmil eve Uygur boyları tarafından kurulmuştur.Kuruldukları yer günümüzde Moğolistan sınırları içinde bulunan Balasagun’dur.
Kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan’dır.
Uygurlar yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.
Uygurlar din olarak Maniheizm’i benimsemişlerdir. Bu din et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için yerleşik hayata geçtiler ve savaşçılık özelliklerini kaybettiler.
Zamanlarına oldukça ileri bir medeni toplum olan Uygurlar, mal edinme, satış protokolü, malı ve eşyayı kiraya verme, ortaklık kurma, evlatlık verme, iş sözleşmesi, köle satışı, vakıfname, vasiyatname, çeşitli konularda belgeler bırakmışlardır.
Yerleşik yaşama geçen Uygurlar mimari eserler bırakmışlardır. Surlarla çevirdikleri şehirlerinde saraylar, tapınaklar, evler ve dükkanlar inşa etmişlerdir.
Uygurlar Tarımla uğraşmışlar ve aynı zamanda ticaret yapmışlardır.
Uygurlar, Çin’den aldıkları matbaayı geliştirdiler, pamuktan kağıt yaptılar.
Uygurlar 840 yılında Kırgızlar tarafından yıkıldılar.
TÜREYİŞ DESTANI
Uygurların Destanıdır. Büyük Hun Hakanlarından birinin iki kızı vardı. Kızlarının ikisi de bir birinden güzeldi. Öyle güzeldi ki, Hunlar, bu iki kızın da, ancak ilahlarla evlenebileceğine inanıyor ve bu kızların insanlar için yaratıldığını söylüyorlardı. Hakan da aynı şekilde düşündüğü için kızlarını insanlardan uzak tutmanın yollanın aradı, ülkesinin en kuzey ucunda, insan ayağı az basan veya insan ayağı hiç görmeyen bir yerinde, çok yüksek bir kule yaptırdı. Kızların ikisini de bu kuleye kapattı. Ondan sonra da aklınca inandığı ilaha yalvarmağa, gelip kızlarıyla evlenmesi için yakarmağa başladı. Öyle yalvarıyor, öyle yakarıyordu ki sonunda bir gün. Hakanın kendi aklınca inandığı İlâh dayanamadı ve bir Bozkurt şekline girip geldi. Hun Hakanının kızlarıyla evlendi. Bu evlenmeden birçok çocuklar doğdu; bunlara Dokuz Oğuz-On Uygur denildi. Çocukların hepsinin sesi Bozkurt sesine benzedi. Yine bu çocuklar, birer Bozkurt ruhu taşıyarak çoğaldılar.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
Ülke yönetimi: Ülkenin başında Hakan, Han veya Kağan unvanını taşıyan bir hükümdar bulunurdu. Devlet yönetiminde önemli kararlar KUTULTAY adı verilen mecliste alınırdı. Kurultay gerekirse Hakanın önerisini reddebilirdi. Bir defasında Bilge Kağan’ın devletin merkezini surlarla çevirme ve yerleşiş yaşama geçme önerileri reddedilmişti. Kurulaty’a hükümdarın eşi katun(hatun) da katılırdı.Hukuk: Sosyal hayatı düzenleyen yazılı olmayan “töre” adı verilen kanunlar vardı. Töre halkın kendi içinde ve devletle halk arasındaki ilişkileri düzenliyordu. Devlet halkının tüm ihtiyaçlarını karşılıyor ve onları koruyordu.
Sosyal Yaşam: İlk Türk devletlerinde halkın geniş hakları vardı. Halk kendine ait sürülere sahipti. Yerleşik hayatı tercih edenler verimli topraklarda tarım yapmışlardır. Orta Asya’nın büyük kısmı bozkırlardan oluşsa da tarıma elverişli yerler de vardı. Kök Türklerde hemen hemen her ailenin bir tarlası vardı.
Madencilik: Türkler tarihte demir madenini işleyen ilk milletlerdendir. Demirden bata silahlar olmak üzere pek çok eşya yapmışlardır.
Tarih: 2017-12-13 09:41:15 Kategori: Sosyal Bilgiler
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx
İpek Yolunda Türkler Resimleri
İpek Yolunda Türkler Sunumları
-
9 Dosyayı Göster6 yıl önceİPEK YOLUNDA TÜRKLER HAKKINDA BİLGİLER(6. SINIF)İndir : 52_ipek_yolunda_türkler.docx(Göster / Gizle) Sunum İçeriği: Düz metin (text) olarak..
İPEK YOLUNDA TÜRKLERORTA ASYA İLK TÜRK DEVLETLERİ (ANAYURT’TAN ANADOLU’YA)Türklerin Orta Asyada ki yaşamları nasıldıTürklerin ilk yurdu Orta Asya yani Türkistan’dır. Türkistan kelime olarak da “Türklerin yaşadığı ülke” anlamına gelmektedir. Orta Asya’nın coğrafi koşulları çok acımasızdı. Bölgenin yükseltisi 1200-1400 metre arasındaydı. Çok az yağış alıyordu. Kış mevsiminde sıcaklık -50 dereceye kadar düşüyordu. Türkler burada boylar halinde yaşıyorlardı. Boylar aralarında akrabalık bağı olan ailelerden oluşuyordu. Yaşadıkları yerin bozkır olması ve iklim koşulları nedeniyle geçimlerini hayvancılıktan sağlıyorlardı. En fazla at ve koyun besliyorlardı. Hayvanlarına otlak bulmak için yaylak ve kışlaklar arasında konargöçer bir yaşam sürdürüyorlardı. Bahar ve yazda; otu, suyu bol olan yüksek yaylalara, kışları da soğuktan korunabilecek alçak düzlüklere göç ediyorlardı. Bu yaşam biçiminde Türklerin en önemli yardımcısı atlardı. Türkler, atlar sayesinde pek çok yere hâkim oldular, hareket kabiliyeti yüksek ordular kurdular, farklı yerleri yurt edindiler.Anayurttan GöçlerBir süre Türkler Orta Asya’dan göç etmek zorunda kaldılar.Orta Asya’dan Göçlerin Nedenleri: Zamanla nüfusun artması, otlakların hayvanları besleyemez olması. Boylar arasında çatışmalar başlaması Çin’in baskısı. Salgın hastalıklar nedeniyle hayvanların çoğunluğunun ölmesi.ASYA HUN DEVLETİ (M.Ö. 220-M.S. 216)Orta Asya’dan göç etmeyip kalan Türkler tarafından kurulmuştur. Bilinen ilk Türk devletidir. Devlete Asya Hun Devleti veya Büyük Hun Devleti adı da verilir.Bilinen ilk hükümdarları Teoman’dır. (M.Ö. 220-209) Çinliler bu dönemde Türk akınlarına karşı koymak için Çin Seddi’ni yapmışlardır. 6000 km uzunluğundaki, 8 metre yüksekliğindeki ve 7,5 metre genişliğindeki Çin Seddi Türk akınlarına engel olamamıştır. Teoman’dan sonra devletin maşına Mete Han geçmiştir. Mete Han Çinlilerle mücadele etmiş. Ülkesini en geniş sınırlara ulaştırmıştır. Ordusunu daha iyi yönetebilmek için onlu, yüzlü, binli ve onbinli gruplara ayırmış ve başlarına “onbaşı” yüzbaşı” binbaşı” ve “tümenbaşı” atamıştır. Mete Han tarafından bulunan bu sistem günümüzde tüm dünya orduları tarafından kullanılmaktadır.Hunlar, tarihte ilk kez Orta Asya’da yaşayan bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk devletidir.Hunlar ülkenin hanedanın ortak malı olması (veraset sistemi) ve Çin entrikaları sonucunda M.S. 48’de Kuzey Hunlar ve Güney Hunlar diye ikiye bölünmüş ardından her ikisi de Çin tarafından ortadan kaldırılmıştır. (M.S. 216)Asya Hun Devleti yıkıldıktan sonra Çin hakimiyetine girmek istemeyen Hunlar, Karadeniz’in kuzeyine göç ettiler. Bu göç sırasında önlerine çıkan devletleri ya yönetimlerine aldılar ya da bu devletler Hunların önünden kaçarak yer değiştirdiler. Tarihte devletlerin bu yer değiştirmesine Kavimler Göçü denir.Kavimler Göçü’nün Sonuçları:1-Göç eden Türkler Avrupa’da, Avrupa Hun Devletini kurdular.2-Roma İmparatorluğu ikiye ayrıldı. (MS. 395)3-476’de Batı Roma İmparatorluğu yıkıldı.4-Avrupa’nın etnik yapısı değişti. Avrupa’da İngilizler,Fransızlar, İspanyollar gibi yeni milletler ortaya çıktı.5-Avrupa uzun süre karışıklık içinde kaldı.6-Günümüz Avrupa devletlerinin temelleri atıldı.7-Avrupa’da feodalite dönemi başladı.8-Avrupa Türk kültürüyle tanıştı.9-Çoğu tarihçiye göre İlkçağ sona erdi ve Ortaçağ başladı.KÖK TÜRK DEVLETİAsya Hun devletinin yıkılmasından sonra Orta Asya’daki Türk boyları siyasi birlikten yoksun olarak dağınık yaşamaya başlamışlardı. Bu dağınık Türk boylarını bir araya getiren Bumin Kağan 552 yılında Kök Türk devletini kurdu.Devletin merkezi Ötüken’dir.Kök Türkler, tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir.Bumin Kağan’ın ölümünden sonra Çin entrikaları sonucu devlet iyice zayıflamış ve 630 yılında devlet yıkılmıştır. 2.Kök Türk Devleti (Kutluk Devleti)681 yılında Kutluk Han Kök Çin esaretinde geçen 30 yıldan sonra Türkleri yeniden bir araya getirerek Kutluk Devleti’ni kurdu.Devlet en parlak zamanını Bilge Kağan, Kültigin, Vezir Tonyukuk zamanında yaşamıştır.Orhun Yazıtları bu dönemde dikikmiştir.İpek Yolu için Çinlilerle mücadele etmişlerdir. Sasanilere karşı Bizans ile anlaşma yapmışlardır.Kutluk Devleti 744 yılında Türk boyları Basmiller, Karluklar ve Uygular tarafından yıkılmıştır.ORHUN YAZITLARI (KÖK TÜRK KİTABELERİ): Türk tarihinin yazılı ilk belgeleridir. Kitabeler halkın görmesi, ibret alması için dikilmiştir. Türk kelimesi ilk kez bu belgelerde kullanılmıştır. Kitabeler Kutluk Devleti ( II. Köktürk Devleti) döneminde Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına dikilmiştir. Kitabeler Köktürk Alfabesi ile 8. Yüzyılda dikilmiştir. Tonyukuk anıtı 727, Kültigin anıtı 732’de, Bilge Kağan anıtı ise 735’de dikilmiştir. Kitabeler 1893’de Danimarkalı Wilhelm Thomsen tarafından çözülmüştür. Köktürk Kitabeleri, O dönemdeki Türklerin yaşayışı, mücadeleleri hakkında bize bilgi veren önemli bir kaynaktır.UYGUR DEVLETİ (745-840)Kutluk devletine son veren Karluk, Basmil eve Uygur boyları tarafından kurulmuştur.Kuruldukları yer günümüzde Moğolistan sınırları içinde bulunan Balasagun’dur.Kurucusu Kutluk Bilge Kül Kağan’dır.Uygurlar yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.Uygurlar din olarak Maniheizm’i benimsemişlerdir. Bu din et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için yerleşik hayata geçtiler ve savaşçılık özelliklerini kaybettiler.Zamanlarına oldukça ileri bir medeni toplum olan Uygurlar, mal edinme, satış protokolü, malı ve eşyayı kiraya verme, ortaklık kurma, evlatlık verme, iş sözleşmesi, köle satışı, vakıfname, vasiyatname, çeşitli konularda belgeler bırakmışlardır.Yerleşik yaşama geçen Uygurlar mimari eserler bırakmışlardır. Surlarla çevirdikleri şehirlerinde saraylar, tapınaklar, evler ve dükkanlar inşa etmişlerdir.Uygurlar Tarımla uğraşmışlar ve aynı zamanda ticaret yapmışlardır.Uygurlar, Çin’den aldıkları matbaayı geliştirdiler, pamuktan kağıt yaptılar.Uygurlar 840 yılında Kırgızlar tarafından yıkıldılar.TÜREYİŞ DESTANI: Uygurların Destanıdır.Büyük Hun Hakanlarından birinin iki kızı vardı. Kızlarının ikisi de bir birinden güzeldi. Öyle güzeldi ki, Hunlar, bu iki kızın da, ancak ilahlarla evlenebileceğine inanıyor ve bu kızların insanlar için yaratıldığını söylüyorlardı. Hakan da aynı şekilde düşündüğü için kızlarını insanlardan uzak tutmanın yollanın aradı, ülkesinin en kuzey ucunda, insan ayağı az basan veya insan ayağı hiç görmeyen bir yerinde, çok yüksek bir kule yaptırdı. Kızların ikisini de bu kuleye kapattı. Ondan sonra da aklınca inandığı ilaha yalvarmağa, gelip kızlarıyla evlenmesi için yakarmağa başladı. Öyle yalvarıyor, öyle yakarıyordu ki sonunda bir gün. Hakanın kendi aklınca inandığı İlâh dayanamadı ve bir Bozkurt şekline girip geldi. Hun Hakanının kızlarıyla evlendi. Bu evlenmeden birçok çocuklar doğdu; bunlara Dokuz Oğuz-On Uygur denildi. Çocukların hepsinin sesi Bozkurt sesine benzedi. Yine bu çocuklar, birer Bozkurt ruhu taşıyarak çoğaldılar.İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK:Ülke yönetimi: Ülkenin başında Hakan, Han veya Kağan unvanını taşıyan bir hükümdar bulunurdu. Devlet yönetiminde önemli kararlar KUTULTAY adı verilen mecliste alınırdı. Kurultay gerekirse Hakanın önerisini reddebilirdi. Bir defasında Bilge Kağan’ın devletin merkezini surlarla çevirme ve yerleşiş yaşama geçme önerileri reddedilmişti. Kurulaty’a hükümdarın eşi katun(hatun) da katılırdı.Hukuk: Sosyal hayatı düzenleyen yazılı olmayan “töre” adı verilen kanunlar vardı. Töre halkın kendi içinde ve devletle halk arasındaki ilişkileri düzenliyordu. Devlet halkının tüm ihtiyaçlarını karşılıyor ve onları koruyordu.Sosyal Yaşam: İlk Türk devletlerinde halkın geniş hakları vardı. Halk kendine ait sürülere sahipti. Yerleşik hayatı tercih edenler verimli topraklarda tarım yapmışlardır. Orta Asya’nın büyük kısmı bozkırlardan oluşsa da tarıma elverişli yerler de vardı. Kök Türklerde hemen hemen her ailenin bir tarlası vardı.Madencilik: Türkler tarihte demir madenini işleyen ilk milletlerdendir. Demirden bata silahlar olmak üzere pek çok eşya yapmışlardır.ATLI ASKERLERDEN MODERN TÜRK ORDUSUNAMete Han, Hunların başına geçtikten sonra orduyu, oz, yüz, bin olarak birliklere ayırmış ve orduyu düzene koymuştur. Mete Han döneminde oluşturulan “onlu sistem” günümüze kadar gelmiştir.Mete’nin Asya Hun Devleti’nin başına geçtiği tarih olan M.Ö. 209 Türk Kara Kuvvetlerinin Kuruluş Tarihi kabul edilmiştir ve Türk Kara Kuvvetlerini sembolize eden brövede yer alır.Türklerin orduya verdikleri önem yaşadıkları coğrafya ile ilgilidir. Türklerde ordu ile halk iç içe olup halkın büyük çoğunluğu orduda görev alır ver her zaman savaşa hazır olurdu. Bu yüzden Türklere “Ordu Millet” denmiştir. Ordu genelden atlı birliklerden oluşur ve kılıç, ok, yay, kargı en önemli silahlardı.Günümüzde Türk ordusu kara, hava, deniz bölümlerine ayrılmıştır. 20 yaşına gelen her Türk erkeği askerlik yapmaktadır. Askerlik bir vatan görevidir. Türk ordusunun tarih boyunca ortaya çıkmış en belirgin bazı özellikleri şunlardır:Verilen her türlü emre tam itaat etme,Süratli ve isabetli karar verme,Hedefi vurmada tam isabet sağlama.Türk Silahlı Kuvvetleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının ve geleceğinin teminatıdır. Milli birlik ve beraberliğimizin simgesi olan Türk Silahlı Kuvvetleri, Türk vatanını ve Türkiye Cumhuriyetini iş ve dış tehlikelere karşı korurİPEK YOLUÇin’in Şian kentinden başlayan İpek Yolu Kırgizistan,Özbekistan, Türkmenistan ve İran gibi ülkelerden geçerek Anadolu’ya oradan da Avrupa’ya uzanıyordu.*İpek yolu insanlar tarafından yapılmış bir yol değildir. Bu yol doğanın ve iklimin hazırladığı geniş vadiyatakları ile kervanların konaklamalarına yarayacak vahalardan oluşmaktaydı.*Yol üzerinde zamanla şehirler gelişti.*Bu yolda daha çok İpek taşındığı için yola bu isim verilmiştir. İpeğin yanı sıra baharat, değerli taşlar, porsolen, kürkler, tahıl, cam, yağ, bal, fildişi gibi ürünler taşınıyordu. Taşımada daha çok deve kullanılıyordu. Kervanlara silahlı muhafızlar eşlik ediyor ama haydut saldırıları yine de oluyordu.*İpek Yolu 2000 yıldan beri insanlık tarihinde devletler arasında siyasi, ekonomik ve kültürel bir köprü olmuş ve bu yol için ülkeler savaşmıştır.*İpek Yolu doğu-batı arasında kültürel alışverişte, geleneklerin, yeniliklerin, inançların taşınmasında önemli rol oynamıştır. Bu yoldan sadece tüccarlar değil aynı zamanda elçiler, bilim insanları, düşünürler, sanatçılar ve din adamları da geçmiştir.İSLAMİYET’İN DOĞUŞU VE YAYILIŞIİslamiyet Öncesi’nde Arabistan Siyasi birlik yoktu. Araplar kabileler hakinde yaşıyorlardı. Kabileler arasında kav davaları eksik olmuyordu. İnsanlar puta tapıyorlardı. İnsanlar arasındaki sınıf farkları vardı. Kölelik yaygındı. Kadınlar bir eşya gibi alınıp satılıyordu. Kız çocukları diri diri toprağa gömülüyordu. Ticaret, tarım ve hayvancılık temel geçim kaynaklarıydı. Bu döneme Cahiliye Dönemi adı verilir.İslamiyet’in Doğuşu ve Hz. Muhammed Dönemi Hz. Muhammed 571 yılında Mekke’de doğdu. Doğmadan önce babası Abdullah’ı, küçük yaşta annesi Amine’yi kaybetti. Önce dedesi Abdulmuttalib’in yanında onun ölümüyle de amcası Ebu Talib’in himayesinde himayesinde büyüdü. Gençliğinden itibaren yaşadığı toplumun yanlışlarını düzeltmeye, bunlara çözüm aramaya başladı. Zulme ve haksızlığa uğramış kimselerin yardımına koştu. Herkes tarafından güvenilir olduğu için El-Emin (Güvenilir) denilmiştir. 610 yılında 40 yaşındayken peygamberlikle görevlendirildi ve İslamiyet dinin yaymaya başladı. Ancak Mekkelilerin İslamiyet’e tepki göstermeleri ve Müslümanlara baskı yapmaları sonucu Medine’ye hicret edildi.HicretHicretin Nedenleri Mekkelilerin İslamiyet’e tepki göstermeleri ve Müslümanlara baskı yapmaları Hz. Muhammed’in İslamiyet’i değişik yerlerde yaymak istemesi.Hicretin Sonuçları Medine’de İslam devleti kurulmuştur. Müslümanlar siyasi bir güç haline gelmişlerdir. Müslümanlar ise Medine’de yaşayan Yahudiler arasında savunma anlaşması yapılmıştır.Bedir Savaşı (624):Nedeni: Medine’ye hicret eden Müslümanların malları Mekke’de kalmıştı. Mekkeliler bunları yağmalayıp Şam’da sattı. Hz. Muhammed buna bir misilleme olmak üzere Şam’dan dönen kervanın yolunu kesmek istemesi.Gelişme: Yapılan savaşı Müslümanlar kazandı.Sonuçlar:1-Müslümanlar daha güçlü hale geldi.2-Şam ticaret yolu Müslümanların kontrolüne girmiştir.3-Savaşta esir düşen Mekkeliler 10 Müslüman’a okuma yazma öğretmesi karşılığında serbest bırakılmıştır. Bu durum İslamiyet’in eğitime verdiği önemi gösterir.Uhud Savaşı (625):Nedeni: Medinelilerin Bedir Savaşının öcünü almak istemeleri.Gelişme: Uhud Dağı eteklerinde yapılan savaşta her iki taraf da kesin bir sonuç alamadı.Sonuçlar:1-Savaş sırasında Hz. Muhammed tarafından geçide yerleştirilen okçuların yerini terk etmesi O’nun sözünün dinlenmesi gerektiğini ortaya koymuştur.2-Önceden yapılan anlaşmaya uymayan Yahudiler Medine şehrinden çıkarılmıştır.Hendek Savaşı (627):Nedeni: Mekkelilerin Müslümanları daha fazla büyümeden engellemek istemeleri. Yahudilerle Mekkelilerin işbirliği yapması.Gelişme: Müslümanlar bu savaşta Medine’nin etrafına büyük bir hendek kazarak savunma savaşı yapmışlardır.Sonuçlar: 1-Mekkelilerle işbirliği yapan Medine’deki Yahudiler şehirden çıkarılmıştır. 2-Hendek Savaşı Müslümanların son savunma savaşı olmuştur. 3-Bu savaştan sonra İslamiyet’e girişler artmıştır.4-Müslümanların önemli bir güç olduğu kanıtlanmıştır. Hudeybiye Antlaşması (628):Medeniye hicret eden Müslümanlar Kabe’ye giderek hac yapmayı ve aynı zamandaki Mekke’deki yakınları görmek için yola çıktılar. Mekkeliler buna izin vermeyince karşılıklı görüşmelerden sonra antlaşma imzalandı. Hudeybiye Antlaşmasına göre;İki taraf arasında 10 yıl boyunca savaş olmayak,Müslümanlar Kâbe’yi ertesi yıl ziyarete edecekti.Ailesinin izni olmadan Müslüman olmak için Medine’ye gelen Mekkeliler şehre alınmayacak, Mekke’ye sığınan Müslümanlar ise geri verilmeyecekti.Önemi: Bu antlaşma ile Mekkeliler Müslüman devletinin varlığını resmen tanımış oldular. Müslümanların aleyhine gibi görünen maddeler sonradan onların lehide dönmüştür.Hayber’in Fethi (629): Mekkelilerle işbirliği yaparak Müslümanlar’a zarar vermek isteyen Yahudilerin yaşadığı Hayber fethedildi. Yahudilerin vergi ödeme karşılığı burada yaşamalarına izin verildi. Burasının alınması ile Şam ticaret yollarının güvenliği sağlanmış oldu.Mute Savaşı (629):Bizans ile Müslümanlar arasında yapılan ilk savaştır. Her iki taraf da kesin bir üstünlük sağlayamamıştır.Mekke’nin Fethi (630):Hz. Muhammed, Hudeybiye Antlaşmasına uymayan Mekkeliler üzerine 10.000 kişilik bir kuvvetle sefere çıktı. Bu ordu ciddi bir direnişle karşılaşmadan Mekke’yi fethetti.Mekke’nin fethinden sonra 632 yılında Veda Haccını yapan Hz Muhammed rahatsızlanan 63 yaşında vefat etmiştir.DÖRT HALİFE DÖNEMİ (632-661)Hz. Muhammed vefat etmeden önce yerine kimseyi tayin etmemiştir. O’nun vefatından sonra sırasıyla Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali başa geçmiştir. Bu halifeler seçimle iş başına geçtiği için bu döneme Cumhuriyet Dönemi ismi de verilir.Hz. Ebubekir Dönemi (632-634)Yalancı peygamberler ve zekat vermek istemeyenlerle mücadele edilmiştir.Kuran-ı Kerim kitap haline getirilmiştir. Kuran-ı Kerim’in kitap haline getirilmesinde ezbere bilen hafızların savaşlarda şehir olmaları ve yazılı olduğu deri, taş, ağaç vb. gibimalzemelerin korunmasındaki güçlük etkili olmuştur.Arap yarımadası dışında fetihler başlamıştırHz. Ömer Dönemi (634-644)Suriye, Filistin, Irak, İran, Mısır ve Azerbaycan fethedildi. İran’ın fethiyle Türklerle Müslümanlar komşu olmuştur.Sınırların genişlemesiyle; divan teşkilatı kurulmuş, hicri takvim kabul edilmiş, ülke eyaletlere ayrılmış ve başına valiler atanmıştır. Adalet işleri Hz. Osman Dönemi (644-656)İran’ın fethi tamamlandı. Trablusgarp ve Tunus fethedildi. Kafkaslara kadar ilerleyen Müslüman orduları burada Hazarlar tarafından durduruldu.İlk Müslüman donanması kurulmuş, Rodos fethedildi, Kıbrıs vergiye bağlandı.Kuran-ı Kerim çoğaltılarak önemli İslam merkezlerine gönderildi.Müslümanlar arasında iç karışıklılklar başlamış bu durum fetihlerin durmasına neden olmuştur. Hz. Ali Dönemi (656-661)Fetihler tamamen durdu.Müslümanlar arasında ayrılıklar başladı.Hz. Ali’nin ölümüyle Dört Halife Dönemi sona ermiştir.EMEVİLER DÖNEMİ (661-750)Hz. Ali’den sonra başa Muaviye’nin geçmesiyle İslam Tarihinde Emeviler dönemi başlamıştır.Müslüman İstanbul’u iki defa kuşatmış ama alamamıştır.Hz. Muaviye’nin ölmeden önce oğlu Yezid’i halife tayin etmesiyle halifelik babadan oğula geçen saltanata dönüşmüştür. Kerbala Olayında (680), Hz. Muhammed’in torunu Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi Müslümanların Şiiler ve Sünniler şeklinde kesin olarak gruplara ayrılmasına neden olmuştur.Emeviler DönemindeArapça resmi dil ilan edilmiş,İlk İslam parası bastırılmış,islam orduları 711 yılında İspanya’nın fethine başlamış böylece İslamiyet Avrupa’da da yayılmaya başlamıştır. Müslümanlar İspanya’ya ENDÜLÜS adı verilmiş 732 yılında Puvatya Savaşı’nda Franklara yenilene kadar Avrupa’da ilerlemişlerdir. Emevilerin Yıkılışında Etkili Olan Neden;Arap milliyetçiliği yapmaları ve diğer milletlere değer vermemeleri etkili olmuştur. Bu nedenle toprakları içerisinde yaşayan farklı milletler kendilerine cephe almış ülke içinde başlayan bir ayaklanma ile Emeviler sona ermiştir. ABBASİLER DÖNEMİ (750-1258)Emeviler’den sonra İslam Devleti, Hz. Muhammed’in amcasının soyundan gelen Abbasiler tarafından yönetilmiştir.Bizans sınırında AVASIM adı verilen şehirler kurulmuş ve bu şehirlere Türkler yerleştirilmiştir.Türklere devlet yönetiminde ve orduda görev verilmiştir. Sadece Türkler için kurulan SAMERRA şehri kısa sürede devletin yönetim merkezi olmuştur.Abbasiler 1258 yılında İlhanlı devleti tarafından yıkılmıştır.Abbasiler Döneminde; Arap olmayanlara Emevilerin aksine hoşgörüyle yaklaşmışlar bu durum İslamiyet’in yayılmasını hızlandırmıştır. Bilim ve kültür alanında pek çok gelişme yaşanmıştır.İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİİslamiyet Türkler Arasında YayılıyorTALAS SAVAŞI (751):Nedeni: İslam ordularının Orta Asya’ya kadar ilerlemesi ve Çinlilerin onları önlemek istemesi.Gelişme: Türkler bu savaşta Arapları desteklemiş ve savaşı Araplar kazanmıştır.Sonuçlar:v Orta Asya’da Çin etkisi sona ermiştir.v Türkler İslamiyet’i benimsemiş ve gruplar halinde İslamiyet’e girmeye başlamışlardır.v Türk-İslam Tarihi başlamıştır.Türklerin İslamiyet’i Kabul Etmesinde Etkili Olan Nedenler:1- Kök Tanrı inancında da tek Tanrı, Cennet-Cehennem gibi kavramların olması.2- İslam dininideki “gaza” düşüncesinin Türklerin savaşçılık özellikleri ile benzerlik göstermesi.Türklerin İslamiyet’e Yaptığı Hizmetler Dış saldırılara karşı İslam topraklarını korumuşlardır. İslamiyet’i dünyanın değişik yerlerine yaymışlardır. İslam bilim ve kültürünün gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.Karahanlılar (840-1212)v Uygurların yıkılmasının ardından Karluk, Yağma, Çiğil Türk boyları birleşerek Karahanlıları kurmuşlardır (840).v Devletin kurucusu Bilge Kül Kadir Han’dır.v Karahanlılar ilk Türk-İslam Devleti’dir.v Karahanlılar başlangıçta Gök Tanrı dinine inanıyorlardı. Satuk Buğra Han’ın hükümdarlığı döneminde İslamiyet’i kabul ettiler ve 960 yılından itibaren Müslüman olmaya başlamışlardır. (Satuk Buğra Han, İslamiyet’i seçtikten sonra Abdülkerim adını almıştır.)v Ülke bir süre sonra iç karışıklıklar sonucunda “doğu” ve batı” olarak ikiye ayrılmış, Doğu Karahanlılar Karahitaylılar (1211), Batı Karahanlılar ise Harzemşahlar tarafından (1212) yıkılmışlardır.v Karahanlılar Türkçe’yi resmi dil ilan etmişlerdir. Türk geleneklerini devam ettirmişlerdir. Türk İslam medeniyetinin temelleri Karahanlılar döneminde atılmıştırBu dönemde birçok eser yazılmıştır. Bunlardan DİVAN-Ü LÜGAT-İT TÜRK Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. Türkçe’nin Arapça’dan zengin bir dil olduğunu ortaya koymak ve Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılan bu eser İLK TÜRKÇE SÖZLÜK olarak kabul edilmektedir. Eserde aynı zamanda o dönemde Türklerin yaşam biçimleri hakkında bilgiler aynı zamanda bir de dünya haritası bulunmaktadır.Yine Karahanlılar döneminde önemli devlet adamalarından biri olan Yusuf Has Hacip tarafından KUTADGU BİLİG adlı eser yazılmıştır. Kutadgu Bilig “Mutluluk Veren Bilgi” demektir. Bu kitap, öğüt ve ahlak konusunda bilgiler verir. İnsanların iyi olması neler yapması gerektiğini anlatır.Gazneliler (963-1187)v Alp Tigin tarafından günümüzde Afganistan sınırları içerisinde yer alan Gazne’de kurulmuştur (963.)v Devletin en önemli hükümdarı Gazneli Mahmut’tur. Devlet en gelişmiş zamanını onun zamanında yaşamıştır. Yaşamının tam 45 yılını gaza ve fetihlerle geçitmiştir. Ülkesini adaletle yönetti. Farklı milletlerden oluşan halkına iyi davrandı. Sanatçılara değer verdi. Ünlü bilgin Biruni ve ünlü şair Firdevsi onun himayesinde yaşadı ve eser verdi. Hindistan’a 17 sefer yapmış ve burada İslamiyet’in yayılmasını sağlamıştır. Böylece günümüzdeki Pakistan devletinin temelleri atılmıştır.v Gazneli Mahmut aynı zamanda Abbasi halifesi Büveyhoğulları tehlikesine karşı korumuş ve hizmetleri karşılığında kendisine “Sultan” unvanı verilmiştir. Türk tarihinde Sultan unvanını kullanan ilk hükümdar Gazneli Mahmut’tur.v Gazneli Mahmut’tan sonra ülkenin başına oğlu Sultan Mesut geçti. Onun döneminde Selçuklularla yapılan 1040 Dandanakan Savaşı’nda Gazneliler yenildi. Bu savaştan sonra yıkılma sürecini girmişlerdir.v Gazneliler, ordularını o dönemin tankları sayabileceğimiz filleri kullanıyorlardı.v Kuruldukları bölge itibariyle birçok milletten oluşan Gaznelilerde birlik sağlanamamış bu da yıkılmalarını kolaylaştırmıştır. Büyük Selçuklular (1040-1157)v Selçuk Bey tarafından kendisine bağlı Kınık boyu bir araya getirilerek Cend şehrinde devletin temelleri atılmıştır. Selçuklular, Çağrı ve Tuğrul Beyler döneminde yurt bulmak amacıyla 1015 yılından itibaren Anadolu’ya akınlar düzenlemişlerdir.v Selçuklular, Yurt arayışları sonucunda Gaznelilerle sorun yaşadı. 1040 yılında Dandanakan Savaşı’nda iki ülke karşı karşıya geldi. Zafer kazanan Selçuklular bu savaştan sonra Büyük Selçuklular resmen kurulmuşlardır.v Tuğrul Bey, 1055 Bağdat Seferiyle Abbasi Halifesini dış tehlikelere karşı korumuş halife de ona “Doğunun ve Batının Hükümdarı” unvanını vermiştir.v Tuğrul ve Çağrı Beylerden sonra devlerin başına Çağrı Bey’in oğlu Alparslan geçti. Onun dönemindeki en önemli olay Türk tarihinin en önemli savaşlarından biri olan Malazgirt Savaşı’dır Malazgirt Savaşı (1071):Nedeni: Selçukluların yaptığı akınlar üzerine Anadolu üzerinde hâkimiyetini kaybetmeye başlayan Bizans, Türkleri buradan çıkarmak istiyordu. Bu amaçla imparator Romen Diyojen kalabalık bir ordu ile harekete geçti.Gelişme: Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Alp Arslan Anadolu’daki Türklerin güvenliğini sağlamak, burayı kalıcı bir Türk yurdu yapmak için ordusunu topladı. Anadolu’nun doğusuna ilerleyen Bizans ordusu ile Selçuklu ordusu Malazgirt Ovasında (günümüzde Muş sınırları içerisinde) karşılaştı. Bizans ordusu sayıca Selçuklu ordusundan çok daha fazlaydı. İçinde Balkanlarda yaşayan Uz, Peçenek gibi Türk boylarından askerler de bulunuyordu. Türk boylarından askerlerin de savaş içinde saf değiştirmesiyle [Bu durum savaşlarda milli duyguların önemli rol oynadığını gösterir.] Selçuklu ordusu Bizans ordusunu yenilgiye uğrattı (1071). Bizans imparatoru esir alındı.Sonuçlar:v ANADOLU’NUN KAPISI TÜRKLERE AÇILDI.vAnadolu’da İlk Türk Devletleri kuruldu.vTürkiye Tarihi başladı.vBizans’ın Anadolu’yu savunma gücü kırılmıştır.vAnadolu Türk yurdu olmaya başladıvAlparslan’dan sonra başa geçen (1072) Melikşah döneminde devlet en gelişmiş zamanını yaşamıştır. Bu dönemde Gazneliler ve Karahanlılarla mücadele edildi. Anadolu’nun fethine devam edildi. İim adamları desteklendi. Medreseler açıldı. Bir rasathane kurdu. Gökyüzü ve gök cisimleri izlendi. Bu çalışmalar sonucunda Celali Takvimi hazırlandı.v Büyük Selçuklular Karahitaylılar döneminde ile yapılan Katvan Savaşı’nda yıkılma sürecine girdi (1141). Son sultan Sencer’in 1157 yılında ölmesi ile devlet tamamen yıkılmıştır.v Selçuklular döneminde Selçuklu sultan ve devlet adamlarının da desteğiyle değerli edebiyatçı ve şairler yetişmiştir. Sadi, Ömer Hayyam bunlardan bazılarıdır.NİZAMÜLMÜLKSelçuklu Devleti’nin önemli şahıslarından birisidir. Selçukluların en ünlü veziridir. Hem Alparslan hem de Melikşah döneminde görev yapmıştır. Dönemin üniversiteleri sayılan Nizamiye Medreseleri’ni kurmuştur. Devlet işlerinin nasıl olması gerektiği konusunda hükümdarlara fikir vermek için SİYASETNAME adlı ünlü eserini yazmıştır.KÜLTÜRÜMÜZÜN YAŞAYAN DEĞERİ KUTLAMALAROrta Asya’dan beri kültürümüzde ayrı bir yeri olan kutlamalarımız yüzyıllardır süreklilik halinde ve küçük değişimlerle günümüze kadar ulaşmıştır. Bu kutlamalarda ön önemlileri şunlardır:NEVRUZ: Türk dünyasının baharı karşıladığı, kutladığı bayramdır. Bayramın kutlandığı ay ilk Türk devletlerinde yılın ilk ayıdır. Bu nedenle bayram “yeni gün” şeklinde adlandırılmıştır. “Nevruz” kelimesi de “yeni gün” anlamına gelmektedir. Nevruz’da büyük ziyafetler tertip edilir, yarışmalar yapılır, eğlenilirdi. Nevruz, Selçuklu ve Osmanlı’da bayram olarak kutlanmaya devam etmiştir. Nevruz günü “Nevruziye” adı verilen şiirler hükümdara sunulmuştur. Günümüzde de bu gelenek devam etmektedir. Nevruz Bayramı haftasında kültürel bir öğemiz olan mesir macunu halka dağıtılmaktadır.DÜĞÜNLER: Kültürel öğelerimizden biri de düğünlerdir. Düğünler, geçmişten günümüze kadar yüzyıllar boyunca geleneklerimizin yaşatıldığıdeğerlerimizdendir. Düğünlerde kültürümüzü yansıtan maniler söylenir, müzik eşliğinde türküler okunur. Davul zurna eşliğinde halaylar çekilir. Evlenenlerin mutluluğu için dualar okunur.BOZKIRIN SANATKÂRLARITürkler anayurtları olan Orta Asya’da geniş bozkırlarda göçebe olarak yaşamışlar ve sanat anlayışları da bu göçebe anlayıştan etkilenmiştir. Usta madenciler yetiştiren Türkler, taşınabilen at koşum takımları, kılış vb. savaş gereçleri yapımında oldukça ileri gitmişlerdir. 1947 yılında Orta Asya’da Altay dağlarında çalışma yapan bir arkeoloji ekibi Pazırık Vadisi’nde bir kurgan (mezar) buldu. Bu kurganda insan ve at iskeletleri, atlara ait koşum takımları, bir araba, masalar, elbiseler, süs eşyaları, müzik aletleri ve kumaşlar bulundu. Burada aynı zamanda dünyanın en ünlü halısı olan Pazırık Halısı da bulundu. Bu halı MÖ 3. Yüzyıldan kalmaydı, ince dokunmuştu, yüksek kaliteye sahipti ve üzerinde zengin motifler vardoçTürkler yaşamlarında önemli bir yere sahip olan hayvanlara el sanatlarında yer vermişlerdir. Kurt, kaplan, geyik ve yırtıcı kuşlar en çok rastlanan motiflerdir.Uygur devleti dömeninde resim sanatında büyük gelişme yaşanmıştır. Bu resimlerde genelde dini törenler ve günlük yaşantılar konu edilmiştir.İlk Türk İslam devletlerinden günümüze cami, kervansaray, türbe vb. değişik yapılar ulaşmıştır. Bu yapılardan büyük camiler şehirlerin merkezinde yer almış ve şehir bun etrafından gelişmiştir. Ulucami adı verilen bu ibadet mekânları sadece bir cami değil, halkın eğitimi gördüğü, yöneticilerle halkın bir araya geldiği, sosyal ve kültürel faaliyetlerin yapıldığı bir merkezdir. Ticaret yapılan yerler de caminin yanındadır. Cami zamanla çeşitli ihtiyaçların karşılanması için yakınına inşa edilen okul, kütüphane, imaret (aşevi), darüşşifa(hastane), hamam vb. yapılarla külliye haline dönüşmüştür.Kervansaraylar; yollar üzerinde kervanla ticaret yapan tüccarların, seyahat eden yolcuların ve onlara ait hayvanların dinlenmeleri, ihtiyaçlarını karşılamaları için yapılmıştır. İpek yolu üzerinde pek çok kervansaray inşa edilmiştir. Böylece doğu-barı arasındaki ticaret gelişmiştir.Türk-İslam devletlerinden kalma diğer önemli mimari yapılardan biri de türbelerdir. Bu türbelere önemli devlet adamları ve ilim adamları gömülürdü. Türbeler estetik bir sanat anlayışı ile yapılırdı.Selçuklular döneminde madeni eşya yapımında zirve yaşanmıştır. O dönemden günümüze ayna, mangal, kutu, hokka, bakraç, şamdan, kazan, gülebdan gibi eşyalar ulaşmıştır. Türkler İslamiyet’i kabul ettikten sonra seramik sanatının gelişmesine büyük katkıda bulunmuşlardır. Değişik teknikler kullanarak yaptıkları seramiklere yazı, bitki, hayvan ve insan motifler işlemişlerdir. Gazneliler ve Büyük Selçuklular da minyatür sanatı da gelişmiştir.
İpek Yolunda Türkler Videoları
-
5
5 yıl önce6. Sınıf Sosyal Bilgiler - İpek Yolunda Türkler 1
2 İpek Yolunda Türkler Soru & Cevap
İpek Yolunda Türkler Ek Bilgileri
-
5 6 yıl önceİpek Yolu: Çinin Şian kentinden başlar yüksek dağların aralarından geçerek İran üzerinden Anadolu’ya buradan da Avrupa’ya giden ticaret yoludur.
Çin’den ipek ticareti yaygın olarak yapıldığı için yola bu ad verilmiştir. İpek yanında değerli porselen, kağıt, baharat ve değerli taşlar da satılırdı
Tarihte bu yolu ele geçiren devletler zenginleşmişler kaybedenler fakirleşip zayıflamışlardır. Bu bakımdan Orta Asya’da yaşayan Türkler hem kendi aralarında hem de diğer devletlerle devamlı çatışma içerisinde olmuştur.
Hunlar ve Göktürkler gibi orta Asya’daki Türk devletleride bu yol için Çin’le mücadele etmişlerdir. Bu yol ile doğu ve batı toplumları siyasal, sosyal ve ekonomik alanda birbirinden etkilenmişler Çinin bulduğu kağıt-matbaa-barut-pusula gibi buluşlar bu yol ile batıya geçmiştir
Türk Adının Anlamı Ve Kökeni:
Genel olarak Türk demek, güçlü-kuvvetli manasında kabul edilir.
– İlk Türklerin anayurdu Orta Asya’dır. Fakat zamanla çeşitli nedenlerle göç etmişlerdir.
Göçlerin Sebepleri:
1- Nüfus artışı ve toprakların yetersiz kalışı,
2- Olumsuz iklim şartları(Kuraklık, şiddetli kışlar,kıtlık)
3- Boylar arası mücadeleler ve diğer kavimlerle olan mücadeleler
4- Salgın hastalıklar
5- Türklerin dünya hâkimiyeti düşüncesi. ( başka ülkeleri almak)
6- Çin’in baskı ve hileleri
ORTA ASYADA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ
İlk Türk devletleri birbirlerinin yerine kurulmuşlardır. Bu gün de bu devletlerin kurulduğu yerde Kazakistan-Türkmenistan-Kırgızistan-Özbekistan Türk devletleri vardır.
ASYA HUN DEVLETİ (BÜYÜK HUN DEVLETİ)
(Mö. 220-Ms.300)
Tarihte bilinen İLK TÜRK DEVLETİ’dir.
Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır. Teoman’dan sonra yerine oğlu METE HAN geçmiştir.
Asya Hun devleti METE HAN zamanında en geniş sınırlarına ulaşmıştır. En parlak devirdir
Çinliler Türk akınlarına karşı koymak için ÇİN SEDDİ’ni yaptılar. Yinede Türk akınlarına engel olamamıştır.
Mete orduda 10’luk sistemi uyguladı. Günümüzde orduların çoğu daha bu sistemi kullanmaktadır. Mete Hanın tahta çıktığı M:Ö 209 tarihi Türk Kara Kuvvetlerinin kuruluş yılı olarak kabul edilir.
Oğuz Kağan Destanını önemli destanlarıdır. Bu destandaki kişinin Mete Han olduğu sanılmaktadır.
Tarihte ilk defa bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk Devleti Asya Hun devletidir.
Türk hanedan çocuklarıyla evlene Çinli prenseslerin kışkırtmaları sonucu, kardeşler arasında taht kavgaları başlamış ve devlet Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrıldı. Daha sonra Çinliler tarafından ortadan kaldırıldılar
Kuzey Hunları Avrupaya giderek Avrupa Hun Devletini kurdular. Güney Hunları ise Akhun devletini kurdular
Not: Türkler Çinlileri yenmesine rağmen orayı almamışlardır çünkü Çin çok kalabalık olduğu için kültürlerini kaybetmekten korkmuşlardır. Çin ise Türkleri yenmek için hileler yapmışlardır
Kavimler Göçü (375)
Hun Devleti yıkıldıktan sonra Çin baskısından kurtulmak için Kuzey Hun boyları Karadeniz’in kuzeyine göç ettiler. Bu göç sırasında önüne çıkan milletler de ileri doğru kaçtı.
– Tarihte devletlerin bu yer değiştirmesine “ Kavimler Göçü” denilmektedir.
– Göç eden bu Türkler Avrupa Hun Devletini Kurdular..
Kavimler göçünün sonuçları:
Gelen barbar kavimler Roma İmparatorluğunda düzeni altüst ettiler .İmparatorluk 395’te ikiye ayrıldı.
476’da batı Roma İmparatorluğu yıkıldı. Toprakları üzerinde birçok devlet kuruldu.
Olay dünyayı etkileyen evrensel bir olay olduğu için ilkçağın bitişi ortaçağın başlangıcı olarak kabul edilir
Yeni gelenlerle eskiler evlendiler böylece bugünkü Avrupalı milletler oluştu
Avrupa’da feodalite ( derebeylik) dönemi başlamıştır. Feodalite bizdeki ağalık sistemi gibi güçlünün zayıfı ezdiği toprağa dayalı bir sistemdir
Avrupa Türk kültürüyle tanıştı.(Pantalon-ceket giyme-orduda at kullanma)
Balkanlarda Türk devletleri kuruldu.
Hıristiyanlık yayıldı
GÖKTÜRKLER(552-658)
Bumin Kağan 552’de Göktürk devletini kurdu. Ötüken başkent olmuştur
Türk adını kullanan ilk devlettir.İkinci devlet Türkiyedir
Kendilerine ait Göktürk alfabesi isminde bir alfabeleri vardır Devlet adına ve alfabe adında Türk ismini kullanmaları Millet ve milliyetçilik bilincinin olduğunu gösterir
Göktürk adı Göktürk yazıtlarında Kök-Türk şeklinde yazılmıştır.
Bumin Kağanın ölümünden sonra iktidar mücadeleleri başladı.- Çinliler bu mücadeleyi körükleyince Göktür kağanlığı iyice zayıfladı ve siyasi birliği bozuldu Doğu batı diye ikiye ayrılıp Çin tarafından yıkıldı
KUTLUK DEVLETİ ( 2. Göktürk Devleti)
( 681-745 )
Göktürkler 50 yıl Çin hakimiyetinde yaşadıktan sonra Kutluk Han 681 den itibaren Göktürkleri yeniden bir araya getirerek 2. Göktürk Devletini Bu devlete bu nedenle Kutluk Devleti de denilmektedir
Bu devlet en parlak dönemini Bilge Kağan, Kültigin veVezir Tonyukuk zamanındadır.
Devletin zayflaması üzerine Türk boylarından Basmıller, Karluklar ve Uygurlar isyan ederek 742 yılında yıkıldı.
Göktürklerden günümüzü kalan en önemli eser Orhun Yazıtlarıdır (Göktürk Kitabeleri).Bu kitabeler Bilge Kağan, Kültigin Kağan ile vezir Tonyukuk adına dikilmiştir.
-Bu yazıtları Danimarkalı Wilhem Thomsen (Vilyım Tamsın) çözmüştür
Orhun Yazıtlarının Önemi:
Bunlar Türk tarihi ve edebiyatının yazılı ilk
Bundan önceki Türk tarihini Çin kaynaklarından öğreniyoruz çünkü Türkler yazıya geç geçmişlerdir
Yazıtta, Açları doyurduk çıplakları giydirdik sözü sosyal devlet olduklarını gösterir.
Göktürk alfabesiyle yazılmışlardır.
Günümüzde Asya’da Moğolistan’ın içindedirler.
-Üstte gök Altta insan oğlu ve insanoğlunun üstüne de atalarım yaratılmıştır sözü dünya hakimiyetini amaçladıklarını gösterir
UYGUR DEVLETİ ( 745-840 )
Göktürk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bölgesinde UYGUR DEVLETİ’ni kurdular.(745)
Kurucuları KUTLUK BİLGE KÜL KAĞAN, merkezleri Ordubalık (Karabalsagun)’dur.
Uygurlar Yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur
Manihizm’e inandılar. Bu inanışta et yemek ve savaşmak yasak olduğu için savaşçı güçlerini kaybettiler.
18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar.
Cengiz Han’ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar’ı devlet teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler.
Moğolların Türkleşmesinde önemli bir rol oynadılar.
Kağıt ve matbaayı Çinden öğrenip kullandılar
İlk tarım yapan Türklerdir
İlk defa Saray-tapınak- mimari eser yaptılar
Kırgızlar tarafından 840 yılında yıkıldılar.DESTANLAR
Milletlerin hayatlarındaki çok önemli olayları anlatan içinde olağanüstü şeylerin olduğu efsanelerdir
Oguz kağan destanı-Büyük Hun devleti
Alp Er Tunga Destanı- İskit- Saka destanı
Ergenekon destanı- Göktürkler
Türeyiş ve Göç Destanları-Uygurlar
Manas Destanı-Kırgızlar( Dünyanın en uzun destanıdır)
Dede Korkut Hikayeleri-Oguz-Kıpçak mücadelesini anlatır
DİNİ İNANÇ
En eski inançları Gök Tanrı inancıdır. Tek Tanrılı bir dindir Türklerde ayrıca Şamanizm-Maniheizm(mani), İslamiyet-hıristiyanlık ve Yahudilik dinleri de görülmüştür. Türklerde bir çok dini inancın görülmesi bazen de farklı dinlerden olanların mezarlarının yan yana görülmesi dini hoşgörü olduğunu gösterir
Maniheizm( Mani dini) :Et yemeyi ve savaşmayı yasaklayan bir din olduğu için bu dini kabul eden Uygur Türkleri Türklük özelliklerini kaybetmişlerdir
Kurultay: Ülkenin önemli meselelerinin görüşüldüğü bir meclistir Son kararı kağan verdiği için kurultay bir karar meclisi değildir danışma meclisidir Bakanlar kuruluna benzer.
Ordu-millet-Asker-millet: Düşmanları çok olduğu için herkes kendini savunmak zorundaydı bu nedenle Türklere ordu millet veya asker-millet denirdi. Orta Asyada deniz olmadığından donanma yoktu
Onlu sistem: Mete han tarafından bulunmuştur orduda onbaşı-yüzbaşı-binbaşı şeklinde teşkilatlanmaya denir bugün Türkiyede ve dünyada pek çok devlet tarafından kullanılır Türklerin dünya medeniyetine en büyük katkıları askeri alandadır
Töre: Türklerde yazılı hukuk yoktur. Ülke töre denilen gelenek ve göreneklere göre yönetilirdi. Töreye kaganın da karşı gelememesi kanun üstünlüğünün olduğunu gösterir
Türkler göçebe oldukları için ;
hapis cezaları çok uzun sürmezdi
ev –saray-tapınak gibi mimari eser yapmamışlardır çadır kullanmışlardır
sanat eserleri kemer-kilim gibi taşınabilir eserlerdir
hayvancılıkla uğraşmışlardır
Atı evcilleştirmişler bu uzak yerlere göç etmelerini kolaylaştırmıştır
Ata binmek için pantlon giymişlerdir
Sosyal yapı: Türkler göçebe olduğu için toprağa bağlı milletlerde görülen asil-soylu ve köle ayrımı yoktur
Takvim: 12 hayvanlı Türk Takvimi denilen bir takvim kullanmışlardır bu Türklerin Astronomi ( Gök bilimi) ile ilgilendiğini gösterir
Ahiret İnancı:Ölülerini eşyaları ile gömmüşler bu bu ahirete öbür dünyaya inandıklarını gösterir
Yug: Cenaze töreni Kurgan: Mezar
Balbal: Mezar başına o kişinin hayatta iken öldürdüğü düşman kadar heykel dikilirdi bu onun kahramanlığını gösterirdi
Hükümdar Ünvanları: Han-hakan kagan-ilteber-ilteriş-idikut
Kaganın karısı olan hatun da elçi kabul etme gibi işlerde görev alırdı yani kadına önem verilirdi
İSLAM TARİHİ
İslamiyet’ten Önce Arap Yarımadasının Durumu:
– İslamiyet’ten önce Arap yarımadasında Putperestlik yaygındı.
– Bu dönemde kabileler arasında kavgalar vardı. Sadece haram aylarda savaşmazlar bu dönemde Kabe’deki putları ziyaret ederlerdi.
– Arap toplumu göçebe (bedevi) ve yerleşik halk olmak üzere ikiye ayrılırdı.
-Kızlara ve kadınlara değer verilmezdi.Kan davaları ve içki çok yaygındı.Siyasi birlik yoktu.Küçük devletcikler vardı.
HZ MUHAMMEDİN HAYATI:
– 571 yılında Mekke’de doğdu. Annesinin adı Âmine, babasının adı Abdullah’tır.
– Babası doğmadan öldü, ona dedesi Abdülmuttalib baktı. Dedesi ölünce bu kez amcası Ebu Talib baktı.
– Hz. Muhammet amcası ile ticaret yaptı. Güvenirliğinden dolayı “Muhammed’ül emin” (Güvenilir Muhammed) adıyla anıldı.
– 25 yaşında Hz. Hatice ile evlendi.
-40 yaşına doğru toplumdan uzaklaşarak zamanın çoğunu Hira Mağarasında geçirmeye başladı. Burada Cebrail (a.s) ona ilk vahiyi getirdi ve peygamberliği başladı. (610)
– Hz. Muhammed’e ilk inananlar: -Hz.Hatice -Hz.Ali -Hz.Ebubekir –Hz Osman -Zeyd b. Harise
– Hz. Muhammed Mekkeliler tarafından tehdit edilince Mekke’den Medine’ye göç etti. 622 yılında bu göçe “Hicret” adı verilir.
– Mekke’den Medine’ye göçenlere “Muhacir” (göçmen), Medinelilere de “Ensar” (Yardımcı) adı verilir.
– Hicretle Medine’de ilk İslam Devleti kurulmuş oldu.
Hz. Muhammed’in Savaşları:
Bedir Savaşı(624)Sebep: Müslümanlar Mekke’den göç ederken bütün mallarını bırakmışlardı. Bunlara karşılık Mekke kervanını vurmaya karar verdiler.
Sonuç: 1-Müslümanların yaptığı ve kazandığı ilk zaferdir. 2-Esirler 10 Müslüman çocuğa okuma yazma öğretirlerse serbest kalacaklardı.
Önemi: 1-Mekke ile Medinelilerin ilk savaşıdır. 2-Savaşın diğer bir ismi de Akrabalar savaşıdır. 3- Savaş sonunda Hz. Muhammed’in esirler ile ilgili aldığı karar eğitime ne kadar önem verdiğini göstermektedir.
Uhud Savaşı: (625)
Sebep: Mekkeliler Bedir Savaşı’nın öcünü almak istediler.
Sonuç: 1-Hz. Muhammed yaralandı. 2-Hz. Hamza şehit oldu.
Önemi: Müslümanlar peygamberin sözünün dinlememenin cezasını ilk kez çektiler.
Hendek Savaşı: (627 )Sebep: Mekkeliler İslamiyet’in yayılmasını istemiyorlardı.
Sonuç: Selman-ı Farisi adlı bir İranlının tavsiyesi ile Medine’nin etrafında hendekler kazıldığı için Mekkeliler geri dönmek zorunda kaldılar.
Önemi: Hendek Savaşı, Mekkelilerin Müslümanların üzerine yaptığı son saldırı oldu. Bundan sonra Mekkeliler savunmaya çekildiler.
Hudeybiye Antlaşması: (628)
Önemli maddeleri: 1-Her iki taraf birbiri ile 10 yıl savaşmayacak. 2-Müslüman olup Medine’ye giden kişiler geri verilecek, Medine’den Mekke’ye gelenler ise geri verilmeyecek
Önemi: Mekkeliler Müslümanların varlığını kabul etmişlerdir.Müslümanların ilk antlaşmasıdır.
Mekke’nin Fethi:( 630)Mekkelilerin Hudeybiye Antlaşması’na uymamaları üzerine Mekke alındı.
Hz. Muhammed’in Vefatı
Hz.Muhammed, son seferi olan Tebük seferinden dönüşte hastalandı ve 8 Haziran 632’de vefat etti.
Hz.Muhammed’in mezarına Ravza-yı Mutahhara (Cennet bahçesi) adı verilir.
( Peygamberin mezarı Medine şehrindedir.)
Dört Halife Dönemi
-** Hz. Muhammed’den sonra Dört Halife dönemi başladı. Halifeler seçimle iş başına geldiler.Bu yüzden Cumhuriyet dönemi de denir.
– Şam valisi Muaviye EMEVİ devletini kurarak halifeliği saltanat haline getirdi.
1-Hz Ebubekir: İlk İslam halifesidir.Kuranı kitap haline getirmiştir.Arap yarımadası dışında fetihlere başladı.
2-Hz Ömer:İslam topraklarını genişletti.Devlette düzenlemeler yaptırdı.Takvim,toprak sistemi gibi.
3-Hz Osman:Türklerle Müslümanlar ilk kez karşılaşmışlardır.Denizlerde fatihleri ilk defa başlatmıştır.Kuranı Kerim çoğaltılmıştır.İslam içinde ilk defa karışıklıklar çıkmıştır.
4-Hz Ali:Müslümanların kendi içindeki karışıklıkları artmıştır.Şehit edilmiştir.Dört halife dönemi bitmiştir.
EMEVİLER:
– Muaviye tarafından Şam merkez olmak üzere kuruldu.
Emevilerin İslam Dünyasında Yaptıkları Yenilikler:
1-Hilafeti saltanat haline getirdiler.
2-Arap olmayanlara kötü davranarak Arap ırkçılığını başlattılar.
3-İslam Devleti en geniş sınırlarına Emeviler döneminde ulaşmıştır.
– Türkler Emevilerin Arap olmayanlara kötü davranması nedeniyle Müslüman olmadılar.
Emevi Devleti’nin Yıkılış Sebepleri:
1-Önemli görevlere Emevi soyundan olanları getirmeleri
2-Arap olmayan Müslümanlara değer vermemeleri
ABBASİLER
Emevileri yıkarak, Ebu’l-Abbas tarafından Bağdat başkent olmak üzere kuruldu.
– Abbasiler Emevilerin aksine ırk ayrımı yapmadılar. Bu dönemde birçok Türk Abbasilerde önemli görevlere geldi.
– Abbasiler bilime önem verdiler. Harezmi gibi birçok bilgin bu dönemde yetişmiştir.Türklerle çok iyi ilişkiler kurdular.
TÜRKLERİN İSLAMİYETE GİRİŞİ
751 Talaş Savaşı, Türklerin İslam Dinini seçmesinde büyük bir rol oynamıştır. Bu savaşta Türkler Çinlilere karşı Abbasilere yardım etmişlerdir. Savaşından sonra İslam ordularında ve halife hizmetlerinde Türkler önemli görevlere getirilmiştir. Türklerin İslam Dinini seçmesindeki bir diğer neden ise Gök tanrı inancı ile İslamiyet’in birbirine benzerlik göstermesidir. Bu benzerlikler;
1) Türklerin, İslamiyet gibi tek tanrı inancını daha önceden de benimsemiş olmaları,
2) İki inançta da ahiret anlayışının olması,(cennet-cehennem)
3) Türklerdeki fetih anlayışıyla, İslamiyet’teki cihat anlayışının birbirine benzemesi
4) Türklerde de kurban adama anlayışının bulunması,
5) Türk örf, gelenek ve ahlaki değerlerinin İslam Dini ile paralellik göstermesidir.
Türkler İslam Dinini kabul ettikten sonra;
■ İslam Dünyasının koruyuculuğunu üstlenmişler,
■ İslamiyet’in yayılmasında etkili olmuşlar,
■ Bilim ve sanatın her dalında önemli eserler yaratarak, Türk İslam Medeniyeti’nin ilerlemesine katkıda bulunmuşlardır.
KARAHANLILAR ( 840-1212)
Uygurların yıkılması ile Karluklar, Çiğil ve Yağma Türkleri ile birleşerek Karahanlılar Devleti’ni kurdular (840)
İlk Müslüman Türk devletidir.
-Satuk Buğra Han, İslamiyeti kabul etti.
Karahanlılar, 960 yılından itibaren Müslüman bir Türk devleti haline geldi.
Karahanlılar, iç karışıklıklar sonunda doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Sonra da yıkıldılar.**** Kaşgarlı Mahmut “Divan_ı Lügâti Türk” adlı eseri yazmıştır. Amacı Türkçenin Arapçadan zengin bir dil olduğunu anlatmak ve Türkçeyi öğretmek için yazmıştır.Arapça yazılmış bir sözlüktür.
**** Yusuf Has Hacip “Kutadgu Bilig” adlı eseri yazmıştır.Kutadgu Bilig Mutluluk Bilgisi anlamına gelir. Bu öğüt ve ahlak konusunda bilgiler verir. İnsanların iyi olması için neler yapması gerektiğini anlatır.
GAZNELİLER (963-1187)
Gazne Devleti, Afganistan’ın Gazne şehrinde kurulmuştur.
Kurucusu Alp Tekin’dir.
Gazneliler en parlak dönemini Sultan Mahmut döneminde yaşamıştır. Sultan Mahmut, İslamiyet’i yaymak için Hindistan’a 17 sefer düzenlemiştir.
Sultan Mahmut’tan sonra yerine Sultan Mesut geçmiştir
Sultan Mesut, Selçuklularla Dandanakan Savaşı’nı(1040) yapmış ve devlet yıkılma sürecine girmiştir.
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ(1038-1157)
Tuğrul ve Çağrı beyleri tarafından kurulan devlet, adını dedeleri Selçuk Bey’den almıştır.
1038’deTuğrul Bey Nişabur şehrinde kendi adına hutbe okutup para bastırmıştır. Böylece Büyük Selçuklu Devleti kurulmuştur.
Selçuklular, Gaznelilerle 1040’da yaptıkları Dandanakan Savaşı’nı kazanmış ve Gazne Devleti, Selçuklu egemenliği altına girmiştir.
Selçuklular daha bağımsız olmadan 1015 lerde Anadolu’ya keşif(tanıma)akınlarını başlatmışlardır.Bu zamanda Bizans’ın elinde olan Anadolu yerleşmek amacıyla tanımaya çalışmışlardır.
PASİNLER SAVAŞI
Yer: Erzurum’un Pasinler Ovası Tarih: 1048
Kimler Arasında:Bizans-Büyük Selçuklu (Tuğrul Bey)
Sebep: Bizans’ın Türk akınlarını durdurmak istemesi
Sonuç: Büyük Selçuklu Kazandı.
Önemi: Selçuklu Türkleri ile Bizans’ın ilk karşılaşması.
Tuğrul Bey’den sonra yerine Çağrı Bey’in oğlu Alparslan geçmiştir.
MALAZGİRT SAVAŞI
Yer: Muş’un Malazgirt Ovası Tarih: 1071
Kimler Arasında: Bizans (Romen Diyojen)-Büyük Selçuklu(AlpArslan)
Sebep: Türkleri Anadolu’ya yerleşmeden atmak
Sonuç:Alp Arslan kazandı.Bizans imparatoru esir alındı.Yapılan anlaşma ile Doğu Anadolu Türklere verildi.
Önem:
Anadolu’nun kapıları Türkler’e açılmış.Türkler Anadoluyu vatan yapmaya başladılar.
Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması başlamış
Bizans’ın savunma gücü kırılmış ,
Anadolu’da ilk Türk beylikleri Alparslan’ın komutanları tarafından kurulmuştur.
Anadolu’da İlk Türk Beylikleri Saltuklular-Erzurum Mengücekliler-Erzincan ,Artuklular-Mardin ,Danişmentliler-Tokat,sivas, Çaka beyliği-İzmir,Anadolu Selçuklu-İznik
Alparslan’ın ölümünden sonra yerine oğlu Melikşah geçmiştir.
Melikşah dönemi devletin en geniş sınırlara ulaştığı, kültür-uygarlık seviyesi bakımından en üst düzeye eriştiği dönemdir. Dönemin ünlü veziri Nizamülmülk devlet teşkilatlanması alanında önemli çalışmalar yapmıştır. Kurduğu Nizamiye Medreseleri ile eğitimi geliştirmiş, “Siyasetname” adlı eserinde ise devlet yönetimi ile ilgili bilgiler vermiştir.
Melikşah 1092 yılında ölmüştür. Ölümünden sonra devlette sürekli taht kavgaları olmuştur. Bu şekilde zayıflayan devlet, 1157 yılında Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
Büyük Selçuklu Veziri Nizamülmülk (1018- 1092)
■ Asıl adı, Ebu Ali Hasan’dır. Babası Ali, o dönemde | oğluna, çağın en ileri bilgin kişilerini öğretmen olarak tuttu, iyi bir eğitim almasını sağladı.
■ İlk görevi, babası ile birlikte gittiği Gazne Devleti’nde olmuştur. –
■ Bu sırada, Gazne Türk Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasında Dandanakan Savaşı (1040) patlak verdi.
■ Savaşta Büyük Selçuklular üstün geldiklerinden, Horasan düştü. Hasan ile babası Ali, Gazne’ye çekilmek zorunda kaldılar. Fakat birkaç yıl sonra, Horasan’a döndü ve Selçukluların hizmetine girdi. Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey, Hasan’a, iç yönetimde önemli görevler verdi. Alparslan döneminde vezirlik görevine getirildi.
■ Kendisine Abbasi Halifesi tarafından Nizamülmülk(devlet düzeni) lakabı verildi.
■ Nizamülmülk, Malazgirt Savaşı hariç bütün savaşlara hükümdarla katılarak yalnız iyi bir bürokrat olmayıp, iyi bir asker olduğunu da ispatlamıştır.
■ 1092’de öldürülen Nizamülmülk, 29 yıl süren vezirliği sırasında ülkeyi refah ve huzura kavuşturmuş, “Siyasetname” adıyla, yazdığı eserle, modern devlet yönetiminin nasıl yapılması gerektiğini, zamanındaki ve sonraki hükümdarlara ve bürokratlara örneklerle anlatmıştır.
TÜRK-İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI
Karahanlılar İslamiyet’i resmi din olarak benimsemiş ama devlet yönetiminde İslamiyet öncesi Türk devletlerinde görülen özelliklen sürdürmüşlerdir. Hükümdarlar unvan olarak Han, Hakan ve Kağan’ı kullanmışlardır
Toplum içerisinde sosyal sınıf ayrımları yoktu.
Halkın büyük bir kısmı yarı göçebe olduğu için ekonominin temelini hayvancılık ve tarım oluştururdu.
Doğudan gelen ticaret yollarının hâkimiyetini ellerinde bulunduran Türk devletleri bu yollardan yararlanarak zenginliklerini artırdılar.
Büyük Selçuklu Devleti‘nde ticari gelirlerin artırılması amacıyla ticaret yolları güvenlik altına alındı ve ticari faaliyetleri geliştirmek amacıyla kervansaraylar yapıldı.
İlk Müslüman Türk devletlerinde Türkçe, Arapça ve Farsça kullanılırdı. Karahanlılar Türk-çeyi resmî dil olarak ilan ettiler. Ancak diğer Türk devletlerinde halkın çoğunun Arap ve İranlı olması sebebiyle Arapça ve Farsça kültürel alanda ön plana çıktı.
Hükümdarlar bilim faaliyetlerine önem vermiş ve ülkelerinin çeşitli yerlerinde medreseler yapmışlardır. Büyük Selçuklu Devleti veziri Nizamülmülk’ün Bağdat’ta yaptırdığı Nizamiye Medresesi dönemin en önemli bilim ve kültür merkezi durumuna geldi. Medreselerde dinî bilimlerin yanında tarih, coğrafya, matematik ve fen bilimleri de okutulurdu.
Farabî, İbni Sina, Harezmî, Birûni, Ömer Hayyam ve Zemahşeri bu dönemde yetişmiş önemli bilim adamlarıdır.
İslam dininin resim ve heykel yapımını yasaklaması sebebiyle minyatür, kakmacılık, hattatlık gibi süsleme sanatları gelişme gösterdi.
Türk – İslam sanatının kaynağı Orta Asya‘daki Türk kültürüne kadar dayanır. Türk – İslam devletlerinde mimari gelişti ve yeni sanat anlayışları doğdu. Bu dönemde çok sayıda mimari eser yapıldı. Karahanlılar döneminde başlayan hastane kurma faaliyetleri Selçuklular döneminde gelişti. Ayrıca cami, kümbet, kervansaray, han, hamam gibi mimari eserler yapıldı.
* Nevruz bahar bayramıdır. Selçuklulardan itibaren Osmanlılar ve günümüzde kutlanır. 21 mart baharın başlangıcı sayılır.Kelime anlamı ‘’Yeni Gün’’ demektir.Türklerin en eski bayramlarından biridir.Bahar bayramı,Ergenekon bayramı diye de bilinir1 5 yıl önceİpek Yolu: Çinin Şian kentinden başlar yüksek dağların aralarından geçerek İran üzerinden Anadolu’ya buradan da Avrupa’ya giden ticaret yoludur.
Çin’den ipek ticareti yaygın olarak yapıldığı için yola bu ad verilmiştir. İpek yanında değerli porselen, kağıt, baharat ve değerli taşlar da satılırdı
Tarihte bu yolu ele geçiren devletler zenginleşmişler kaybedenler fakirleşip zayıflamışlardır. Bu bakımdan Orta Asya’da yaşayan Türkler hem kendi aralarında hem de diğer devletlerle devamlı çatışma içerisinde olmuştur.
Hunlar ve Göktürkler gibi orta Asya’daki Türk devletleride bu yol için Çin’le mücadele etmişlerdir. Bu yol ile doğu ve batı toplumları siyasal, sosyal ve ekonomik alanda birbirinden etkilenmişler Çinin bulduğu kağıt-matbaa-barut-pusula gibi buluşlar bu yol ile batıya geçmiştir
Türk Adının Anlamı Ve Kökeni:
Genel olarak Türk demek, güçlü-kuvvetli manasında kabul edilir.
– İlk Türklerin anayurdu Orta Asya’dır. Fakat zamanla çeşitli nedenlerle göç etmişlerdir.
Göçlerin Sebepleri:
1- Nüfus artışı ve toprakların yetersiz kalışı,
2- Olumsuz iklim şartları(Kuraklık, şiddetli kışlar,kıtlık)
3- Boylar arası mücadeleler ve diğer kavimlerle olan mücadeleler
4- Salgın hastalıklar
5- Türklerin dünya hâkimiyeti düşüncesi. ( başka ülkeleri almak)
6- Çin’in baskı ve hileleri
ORTA ASYADA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ
İlk Türk devletleri birbirlerinin yerine kurulmuşlardır. Bu gün de bu devletlerin kurulduğu yerde Kazakistan-Türkmenistan-Kırgızistan-Özbekistan Türk devletleri vardır.
ASYA HUN DEVLETİ (BÜYÜK HUN DEVLETİ)
(Mö. 220-Ms.300)
Tarihte bilinen İLK TÜRK DEVLETİ’dir.
Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır. Teoman’dan sonra yerine oğlu METE HAN geçmiştir.
Asya Hun devleti METE HAN zamanında en geniş sınırlarına ulaşmıştır. En parlak devirdir
Çinliler Türk akınlarına karşı koymak için ÇİN SEDDİ’ni yaptılar. Yinede Türk akınlarına engel olamamıştır.
Mete orduda 10’luk sistemi uyguladı. Günümüzde orduların çoğu daha bu sistemi kullanmaktadır. Mete Hanın tahta çıktığı M:Ö 209 tarihi Türk Kara Kuvvetlerinin kuruluş yılı olarak kabul edilir.
Oğuz Kağan Destanını önemli destanlarıdır. Bu destandaki kişinin Mete Han olduğu sanılmaktadır.
Tarihte ilk defa bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk Devleti Asya Hun devletidir.
Türk hanedan çocuklarıyla evlene Çinli prenseslerin kışkırtmaları sonucu, kardeşler arasında taht kavgaları başlamış ve devlet Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrıldı. Daha sonra Çinliler tarafından ortadan kaldırıldılar
Kuzey Hunları Avrupaya giderek Avrupa Hun Devletini kurdular. Güney Hunları ise Akhun devletini kurdular
Not: Türkler Çinlileri yenmesine rağmen orayı almamışlardır çünkü Çin çok kalabalık olduğu için kültürlerini kaybetmekten korkmuşlardır. Çin ise Türkleri yenmek için hileler yapmışlardır
Kavimler Göçü (375)
Hun Devleti yıkıldıktan sonra Çin baskısından kurtulmak için Kuzey Hun boyları Karadeniz’in kuzeyine göç ettiler. Bu göç sırasında önüne çıkan milletler de ileri doğru kaçtı.
– Tarihte devletlerin bu yer değiştirmesine “ Kavimler Göçü” denilmektedir.
– Göç eden bu Türkler Avrupa Hun Devletini Kurdular..
Kavimler göçünün sonuçları:
Gelen barbar kavimler Roma İmparatorluğunda düzeni altüst ettiler .İmparatorluk 395’te ikiye ayrıldı.
476’da batı Roma İmparatorluğu yıkıldı. Toprakları üzerinde birçok devlet kuruldu.
Olay dünyayı etkileyen evrensel bir olay olduğu için ilkçağın bitişi ortaçağın başlangıcı olarak kabul edilir
Yeni gelenlerle eskiler evlendiler böylece bugünkü Avrupalı milletler oluştu
Avrupa’da feodalite ( derebeylik) dönemi başlamıştır. Feodalite bizdeki ağalık sistemi gibi güçlünün zayıfı ezdiği toprağa dayalı bir sistemdir
Avrupa Türk kültürüyle tanıştı.(Pantalon-ceket giyme-orduda at kullanma)
Balkanlarda Türk devletleri kuruldu.
Hıristiyanlık yayıldı
GÖKTÜRKLER(552-658)
Bumin Kağan 552’de Göktürk devletini kurdu. Ötüken başkent olmuştur
Türk adını kullanan ilk devlettir.İkinci devlet Türkiyedir
Kendilerine ait Göktürk alfabesi isminde bir alfabeleri vardır Devlet adına ve alfabe adında Türk ismini kullanmaları Millet ve milliyetçilik bilincinin olduğunu gösterir
Göktürk adı Göktürk yazıtlarında Kök-Türk şeklinde yazılmıştır.
Bumin Kağanın ölümünden sonra iktidar mücadeleleri başladı.- Çinliler bu mücadeleyi körükleyince Göktür kağanlığı iyice zayıfladı ve siyasi birliği bozuldu Doğu batı diye ikiye ayrılıp Çin tarafından yıkıldı
KUTLUK DEVLETİ ( 2. Göktürk Devleti)
( 681-745 )
Göktürkler 50 yıl Çin hakimiyetinde yaşadıktan sonra Kutluk Han 681 den itibaren Göktürkleri yeniden bir araya getirerek 2. Göktürk Devletini Bu devlete bu nedenle Kutluk Devleti de denilmektedir
Bu devlet en parlak dönemini Bilge Kağan, Kültigin veVezir Tonyukuk zamanındadır.
Devletin zayflaması üzerine Türk boylarından Basmıller, Karluklar ve Uygurlar isyan ederek 742 yılında yıkıldı.
Göktürklerden günümüzü kalan en önemli eser Orhun Yazıtlarıdır (Göktürk Kitabeleri).Bu kitabeler Bilge Kağan, Kültigin Kağan ile vezir Tonyukuk adına dikilmiştir.
-Bu yazıtları Danimarkalı Wilhem Thomsen (Vilyım Tamsın) çözmüştür
Orhun Yazıtlarının Önemi:
Bunlar Türk tarihi ve edebiyatının yazılı ilk
Bundan önceki Türk tarihini Çin kaynaklarından öğreniyoruz çünkü Türkler yazıya geç geçmişlerdir
Yazıtta, Açları doyurduk çıplakları giydirdik sözü sosyal devlet olduklarını gösterir.
Göktürk alfabesiyle yazılmışlardır.
Günümüzde Asya’da Moğolistan’ın içindedirler.
-Üstte gök Altta insan oğlu ve insanoğlunun üstüne de atalarım yaratılmıştır sözü dünya hakimiyetini amaçladıklarını gösterir
UYGUR DEVLETİ ( 745-840 )
Göktürk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bölgesinde UYGUR DEVLETİ’ni kurdular.(745)
Kurucuları KUTLUK BİLGE KÜL KAĞAN, merkezleri Ordubalık (Karabalsagun)’dur.
Uygurlar Yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur
Manihizm’e inandılar. Bu inanışta et yemek ve savaşmak yasak olduğu için savaşçı güçlerini kaybettiler.
18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar.
Cengiz Han’ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar’ı devlet teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler.
Moğolların Türkleşmesinde önemli bir rol oynadılar.
Kağıt ve matbaayı Çinden öğrenip kullandılar
İlk tarım yapan Türklerdir
İlk defa Saray-tapınak- mimari eser yaptılar
Kırgızlar tarafından 840 yılında yıkıldılar.DESTANLAR
Milletlerin hayatlarındaki çok önemli olayları anlatan içinde olağanüstü şeylerin olduğu efsanelerdir
Oguz kağan destanı-Büyük Hun devleti
Alp Er Tunga Destanı- İskit- Saka destanı
Ergenekon destanı- Göktürkler
Türeyiş ve Göç Destanları-Uygurlar
Manas Destanı-Kırgızlar( Dünyanın en uzun destanıdır)
Dede Korkut Hikayeleri-Oguz-Kıpçak mücadelesini anlatır
DİNİ İNANÇ
En eski inançları Gök Tanrı inancıdır. Tek Tanrılı bir dindir Türklerde ayrıca Şamanizm-Maniheizm(mani), İslamiyet-hıristiyanlık ve Yahudilik dinleri de görülmüştür. Türklerde bir çok dini inancın görülmesi bazen de farklı dinlerden olanların mezarlarının yan yana görülmesi dini hoşgörü olduğunu gösterir
Maniheizm( Mani dini) :Et yemeyi ve savaşmayı yasaklayan bir din olduğu için bu dini kabul eden Uygur Türkleri Türklük özelliklerini kaybetmişlerdir
Kurultay: Ülkenin önemli meselelerinin görüşüldüğü bir meclistir Son kararı kağan verdiği için kurultay bir karar meclisi değildir danışma meclisidir Bakanlar kuruluna benzer.
Ordu-millet-Asker-millet: Düşmanları çok olduğu için herkes kendini savunmak zorundaydı bu nedenle Türklere ordu millet veya asker-millet denirdi. Orta Asyada deniz olmadığından donanma yoktu
Onlu sistem: Mete han tarafından bulunmuştur orduda onbaşı-yüzbaşı-binbaşı şeklinde teşkilatlanmaya denir bugün Türkiyede ve dünyada pek çok devlet tarafından kullanılır Türklerin dünya medeniyetine en büyük katkıları askeri alandadır
Töre: Türklerde yazılı hukuk yoktur. Ülke töre denilen gelenek ve göreneklere göre yönetilirdi. Töreye kaganın da karşı gelememesi kanun üstünlüğünün olduğunu gösterir
Türkler göçebe oldukları için ;
hapis cezaları çok uzun sürmezdi
ev –saray-tapınak gibi mimari eser yapmamışlardır çadır kullanmışlardır
sanat eserleri kemer-kilim gibi taşınabilir eserlerdir
hayvancılıkla uğraşmışlardır
Atı evcilleştirmişler bu uzak yerlere göç etmelerini kolaylaştırmıştır
Ata binmek için pantlon giymişlerdir
Sosyal yapı: Türkler göçebe olduğu için toprağa bağlı milletlerde görülen asil-soylu ve köle ayrımı yoktur
Takvim: 12 hayvanlı Türk Takvimi denilen bir takvim kullanmışlardır bu Türklerin Astronomi ( Gök bilimi) ile ilgilendiğini gösterir
Ahiret İnancı:Ölülerini eşyaları ile gömmüşler bu bu ahirete öbür dünyaya inandıklarını gösterir
Yug: Cenaze töreni Kurgan: Mezar
Balbal: Mezar başına o kişinin hayatta iken öldürdüğü düşman kadar heykel dikilirdi bu onun kahramanlığını gösterirdi
Hükümdar Ünvanları: Han-hakan kagan-ilteber-ilteriş-idikut
Kaganın karısı olan hatun da elçi kabul etme gibi işlerde görev alırdı yani kadına önem verilirdi
İSLAM TARİHİ
İslamiyet’ten Önce Arap Yarımadasının Durumu:
– İslamiyet’ten önce Arap yarımadasında Putperestlik yaygındı.
– Bu dönemde kabileler arasında kavgalar vardı. Sadece haram aylarda savaşmazlar bu dönemde Kabe’deki putları ziyaret ederlerdi.
– Arap toplumu göçebe (bedevi) ve yerleşik halk olmak üzere ikiye ayrılırdı.
-Kızlara ve kadınlara değer verilmezdi.Kan davaları ve içki çok yaygındı.Siyasi birlik yoktu.Küçük devletcikler vardı.
HZ MUHAMMEDİN HAYATI:
– 571 yılında Mekke’de doğdu. Annesinin adı Âmine, babasının adı Abdullah’tır.
– Babası doğmadan öldü, ona dedesi Abdülmuttalib baktı. Dedesi ölünce bu kez amcası Ebu Talib baktı.
– Hz. Muhammet amcası ile ticaret yaptı. Güvenirliğinden dolayı “Muhammed’ül emin” (Güvenilir Muhammed) adıyla anıldı.
– 25 yaşında Hz. Hatice ile evlendi.
-40 yaşına doğru toplumdan uzaklaşarak zamanın çoğunu Hira Mağarasında geçirmeye başladı. Burada Cebrail (a.s) ona ilk vahiyi getirdi ve peygamberliği başladı. (610)
– Hz. Muhammed’e ilk inananlar: -Hz.Hatice -Hz.Ali -Hz.Ebubekir –Hz Osman -Zeyd b. Harise
– Hz. Muhammed Mekkeliler tarafından tehdit edilince Mekke’den Medine’ye göç etti. 622 yılında bu göçe “Hicret” adı verilir.
– Mekke’den Medine’ye göçenlere “Muhacir” (göçmen), Medinelilere de “Ensar” (Yardımcı) adı verilir.
– Hicretle Medine’de ilk İslam Devleti kurulmuş oldu.
Hz. Muhammed’in Savaşları:
Bedir Savaşı(624)Sebep: Müslümanlar Mekke’den göç ederken bütün mallarını bırakmışlardı. Bunlara karşılık Mekke kervanını vurmaya karar verdiler.
Sonuç: 1-Müslümanların yaptığı ve kazandığı ilk zaferdir. 2-Esirler 10 Müslüman çocuğa okuma yazma öğretirlerse serbest kalacaklardı.
Önemi: 1-Mekke ile Medinelilerin ilk savaşıdır. 2-Savaşın diğer bir ismi de Akrabalar savaşıdır. 3- Savaş sonunda Hz. Muhammed’in esirler ile ilgili aldığı karar eğitime ne kadar önem verdiğini göstermektedir.
Uhud Savaşı: (625)
Sebep: Mekkeliler Bedir Savaşı’nın öcünü almak istediler.
Sonuç: 1-Hz. Muhammed yaralandı. 2-Hz. Hamza şehit oldu.
Önemi: Müslümanlar peygamberin sözünün dinlememenin cezasını ilk kez çektiler.
Hendek Savaşı: (627 )Sebep: Mekkeliler İslamiyet’in yayılmasını istemiyorlardı.
Sonuç: Selman-ı Farisi adlı bir İranlının tavsiyesi ile Medine’nin etrafında hendekler kazıldığı için Mekkeliler geri dönmek zorunda kaldılar.
Önemi: Hendek Savaşı, Mekkelilerin Müslümanların üzerine yaptığı son saldırı oldu. Bundan sonra Mekkeliler savunmaya çekildiler.
Hudeybiye Antlaşması: (628)
Önemli maddeleri: 1-Her iki taraf birbiri ile 10 yıl savaşmayacak. 2-Müslüman olup Medine’ye giden kişiler geri verilecek, Medine’den Mekke’ye gelenler ise geri verilmeyecek
Önemi: Mekkeliler Müslümanların varlığını kabul etmişlerdir.Müslümanların ilk antlaşmasıdır.
Mekke’nin Fethi:( 630)Mekkelilerin Hudeybiye Antlaşması’na uymamaları üzerine Mekke alındı.
Hz. Muhammed’in Vefatı
Hz.Muhammed, son seferi olan Tebük seferinden dönüşte hastalandı ve 8 Haziran 632’de vefat etti.
Hz.Muhammed’in mezarına Ravza-yı Mutahhara (Cennet bahçesi) adı verilir.
( Peygamberin mezarı Medine şehrindedir.)
Dört Halife Dönemi
-** Hz. Muhammed’den sonra Dört Halife dönemi başladı. Halifeler seçimle iş başına geldiler.Bu yüzden Cumhuriyet dönemi de denir.
– Şam valisi Muaviye EMEVİ devletini kurarak halifeliği saltanat haline getirdi.
1-Hz Ebubekir: İlk İslam halifesidir.Kuranı kitap haline getirmiştir.Arap yarımadası dışında fetihlere başladı.
2-Hz Ömer:İslam topraklarını genişletti.Devlette düzenlemeler yaptırdı.Takvim,toprak sistemi gibi.
3-Hz Osman:Türklerle Müslümanlar ilk kez karşılaşmışlardır.Denizlerde fatihleri ilk defa başlatmıştır.Kuranı Kerim çoğaltılmıştır.İslam içinde ilk defa karışıklıklar çıkmıştır.
4-Hz Ali:Müslümanların kendi içindeki karışıklıkları artmıştır.Şehit edilmiştir.Dört halife dönemi bitmiştir.
EMEVİLER:
– Muaviye tarafından Şam merkez olmak üzere kuruldu.
Emevilerin İslam Dünyasında Yaptıkları Yenilikler:
1-Hilafeti saltanat haline getirdiler.
2-Arap olmayanlara kötü davranarak Arap ırkçılığını başlattılar.
3-İslam Devleti en geniş sınırlarına Emeviler döneminde ulaşmıştır.
– Türkler Emevilerin Arap olmayanlara kötü davranması nedeniyle Müslüman olmadılar.
Emevi Devleti’nin Yıkılış Sebepleri:
1-Önemli görevlere Emevi soyundan olanları getirmeleri
2-Arap olmayan Müslümanlara değer vermemeleri
ABBASİLER
Emevileri yıkarak, Ebu’l-Abbas tarafından Bağdat başkent olmak üzere kuruldu.
– Abbasiler Emevilerin aksine ırk ayrımı yapmadılar. Bu dönemde birçok Türk Abbasilerde önemli görevlere geldi.
– Abbasiler bilime önem verdiler. Harezmi gibi birçok bilgin bu dönemde yetişmiştir.Türklerle çok iyi ilişkiler kurdular.
TÜRKLERİN İSLAMİYETE GİRİŞİ
751 Talaş Savaşı, Türklerin İslam Dinini seçmesinde büyük bir rol oynamıştır. Bu savaşta Türkler Çinlilere karşı Abbasilere yardım etmişlerdir. Savaşından sonra İslam ordularında ve halife hizmetlerinde Türkler önemli görevlere getirilmiştir. Türklerin İslam Dinini seçmesindeki bir diğer neden ise Gök tanrı inancı ile İslamiyet’in birbirine benzerlik göstermesidir. Bu benzerlikler;
1) Türklerin, İslamiyet gibi tek tanrı inancını daha önceden de benimsemiş olmaları,
2) İki inançta da ahiret anlayışının olması,(cennet-cehennem)
3) Türklerdeki fetih anlayışıyla, İslamiyet’teki cihat anlayışının birbirine benzemesi
4) Türklerde de kurban adama anlayışının bulunması,
5) Türk örf, gelenek ve ahlaki değerlerinin İslam Dini ile paralellik göstermesidir.
Türkler İslam Dinini kabul ettikten sonra;
■ İslam Dünyasının koruyuculuğunu üstlenmişler,
■ İslamiyet’in yayılmasında etkili olmuşlar,
■ Bilim ve sanatın her dalında önemli eserler yaratarak, Türk İslam Medeniyeti’nin ilerlemesine katkıda bulunmuşlardır.
KARAHANLILAR ( 840-1212)
Uygurların yıkılması ile Karluklar, Çiğil ve Yağma Türkleri ile birleşerek Karahanlılar Devleti’ni kurdular (840)
İlk Müslüman Türk devletidir.
-Satuk Buğra Han, İslamiyeti kabul etti.
Karahanlılar, 960 yılından itibaren Müslüman bir Türk devleti haline geldi.
Karahanlılar, iç karışıklıklar sonunda doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Sonra da yıkıldılar.**** Kaşgarlı Mahmut “Divan_ı Lügâti Türk” adlı eseri yazmıştır. Amacı Türkçenin Arapçadan zengin bir dil olduğunu anlatmak ve Türkçeyi öğretmek için yazmıştır.Arapça yazılmış bir sözlüktür.
**** Yusuf Has Hacip “Kutadgu Bilig” adlı eseri yazmıştır.Kutadgu Bilig Mutluluk Bilgisi anlamına gelir. Bu öğüt ve ahlak konusunda bilgiler verir. İnsanların iyi olması için neler yapması gerektiğini anlatır.
GAZNELİLER (963-1187)
Gazne Devleti, Afganistan’ın Gazne şehrinde kurulmuştur.
Kurucusu Alp Tekin’dir.
Gazneliler en parlak dönemini Sultan Mahmut döneminde yaşamıştır. Sultan Mahmut, İslamiyet’i yaymak için Hindistan’a 17 sefer düzenlemiştir.
Sultan Mahmut’tan sonra yerine Sultan Mesut geçmiştir
Sultan Mesut, Selçuklularla Dandanakan Savaşı’nı(1040) yapmış ve devlet yıkılma sürecine girmiştir.
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ(1038-1157)
Tuğrul ve Çağrı beyleri tarafından kurulan devlet, adını dedeleri Selçuk Bey’den almıştır.
1038’deTuğrul Bey Nişabur şehrinde kendi adına hutbe okutup para bastırmıştır. Böylece Büyük Selçuklu Devleti kurulmuştur.
Selçuklular, Gaznelilerle 1040’da yaptıkları Dandanakan Savaşı’nı kazanmış ve Gazne Devleti, Selçuklu egemenliği altına girmiştir.
Selçuklular daha bağımsız olmadan 1015 lerde Anadolu’ya keşif(tanıma)akınlarını başlatmışlardır.Bu zamanda Bizans’ın elinde olan Anadolu yerleşmek amacıyla tanımaya çalışmışlardır.
PASİNLER SAVAŞI
Yer: Erzurum’un Pasinler Ovası Tarih: 1048
Kimler Arasında:Bizans-Büyük Selçuklu (Tuğrul Bey)
Sebep: Bizans’ın Türk akınlarını durdurmak istemesi
Sonuç: Büyük Selçuklu Kazandı.
Önemi: Selçuklu Türkleri ile Bizans’ın ilk karşılaşması.
Tuğrul Bey’den sonra yerine Çağrı Bey’in oğlu Alparslan geçmiştir.
MALAZGİRT SAVAŞI
Yer: Muş’un Malazgirt Ovası Tarih: 1071
Kimler Arasında: Bizans (Romen Diyojen)-Büyük Selçuklu(AlpArslan)
Sebep: Türkleri Anadolu’ya yerleşmeden atmak
Sonuç:Alp Arslan kazandı.Bizans imparatoru esir alındı.Yapılan anlaşma ile Doğu Anadolu Türklere verildi.
Önem:
Anadolu’nun kapıları Türkler’e açılmış.Türkler Anadoluyu vatan yapmaya başladılar.
Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması başlamış
Bizans’ın savunma gücü kırılmış ,
Anadolu’da ilk Türk beylikleri Alparslan’ın komutanları tarafından kurulmuştur.
Anadolu’da İlk Türk Beylikleri Saltuklular-Erzurum Mengücekliler-Erzincan ,Artuklular-Mardin ,Danişmentliler-Tokat,sivas, Çaka beyliği-İzmir,Anadolu Selçuklu-İznik
Alparslan’ın ölümünden sonra yerine oğlu Melikşah geçmiştir.
Melikşah dönemi devletin en geniş sınırlara ulaştığı, kültür-uygarlık seviyesi bakımından en üst düzeye eriştiği dönemdir. Dönemin ünlü veziri Nizamülmülk devlet teşkilatlanması alanında önemli çalışmalar yapmıştır. Kurduğu Nizamiye Medreseleri ile eğitimi geliştirmiş, “Siyasetname” adlı eserinde ise devlet yönetimi ile ilgili bilgiler vermiştir.
Melikşah 1092 yılında ölmüştür. Ölümünden sonra devlette sürekli taht kavgaları olmuştur. Bu şekilde zayıflayan devlet, 1157 yılında Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
Büyük Selçuklu Veziri Nizamülmülk (1018- 1092)
■ Asıl adı, Ebu Ali Hasan’dır. Babası Ali, o dönemde | oğluna, çağın en ileri bilgin kişilerini öğretmen olarak tuttu, iyi bir eğitim almasını sağladı.
■ İlk görevi, babası ile birlikte gittiği Gazne Devleti’nde olmuştur. –
■ Bu sırada, Gazne Türk Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasında Dandanakan Savaşı (1040) patlak verdi.
■ Savaşta Büyük Selçuklular üstün geldiklerinden, Horasan düştü. Hasan ile babası Ali, Gazne’ye çekilmek zorunda kaldılar. Fakat birkaç yıl sonra, Horasan’a döndü ve Selçukluların hizmetine girdi. Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey, Hasan’a, iç yönetimde önemli görevler verdi. Alparslan döneminde vezirlik görevine getirildi.
■ Kendisine Abbasi Halifesi tarafından Nizamülmülk(devlet düzeni) lakabı verildi.
■ Nizamülmülk, Malazgirt Savaşı hariç bütün savaşlara hükümdarla katılarak yalnız iyi bir bürokrat olmayıp, iyi bir asker olduğunu da ispatlamıştır.
■ 1092’de öldürülen Nizamülmülk, 29 yıl süren vezirliği sırasında ülkeyi refah ve huzura kavuşturmuş, “Siyasetname” adıyla, yazdığı eserle, modern devlet yönetiminin nasıl yapılması gerektiğini, zamanındaki ve sonraki hükümdarlara ve bürokratlara örneklerle anlatmıştır.
TÜRK-İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI
Karahanlılar İslamiyet’i resmi din olarak benimsemiş ama devlet yönetiminde İslamiyet öncesi Türk devletlerinde görülen özelliklen sürdürmüşlerdir. Hükümdarlar unvan olarak Han, Hakan ve Kağan’ı kullanmışlardır
Toplum içerisinde sosyal sınıf ayrımları yoktu.
Halkın büyük bir kısmı yarı göçebe olduğu için ekonominin temelini hayvancılık ve tarım oluştururdu.
Doğudan gelen ticaret yollarının hâkimiyetini ellerinde bulunduran Türk devletleri bu yollardan yararlanarak zenginliklerini artırdılar.
Büyük Selçuklu Devleti‘nde ticari gelirlerin artırılması amacıyla ticaret yolları güvenlik altına alındı ve ticari faaliyetleri geliştirmek amacıyla kervansaraylar yapıldı.
İlk Müslüman Türk devletlerinde Türkçe, Arapça ve Farsça kullanılırdı. Karahanlılar Türk-çeyi resmî dil olarak ilan ettiler. Ancak diğer Türk devletlerinde halkın çoğunun Arap ve İranlı olması sebebiyle Arapça ve Farsça kültürel alanda ön plana çıktı.
Hükümdarlar bilim faaliyetlerine önem vermiş ve ülkelerinin çeşitli yerlerinde medreseler yapmışlardır. Büyük Selçuklu Devleti veziri Nizamülmülk’ün Bağdat’ta yaptırdığı Nizamiye Medresesi dönemin en önemli bilim ve kültür merkezi durumuna geldi. Medreselerde dinî bilimlerin yanında tarih, coğrafya, matematik ve fen bilimleri de okutulurdu.
Farabî, İbni Sina, Harezmî, Birûni, Ömer Hayyam ve Zemahşeri bu dönemde yetişmiş önemli bilim adamlarıdır.
İslam dininin resim ve heykel yapımını yasaklaması sebebiyle minyatür, kakmacılık, hattatlık gibi süsleme sanatları gelişme gösterdi.
Türk – İslam sanatının kaynağı Orta Asya‘daki Türk kültürüne kadar dayanır. Türk – İslam devletlerinde mimari gelişti ve yeni sanat anlayışları doğdu. Bu dönemde çok sayıda mimari eser yapıldı. Karahanlılar döneminde başlayan hastane kurma faaliyetleri Selçuklular döneminde gelişti. Ayrıca cami, kümbet, kervansaray, han, hamam gibi mimari eserler yapıldı.
* Nevruz bahar bayramıdır. Selçuklulardan itibaren Osmanlılar ve günümüzde kutlanır. 21 mart baharın başlangıcı sayılır.Kelime anlamı ‘’Yeni Gün’’ demektir.Türklerin en eski bayramlarından biridir.Bahar bayramı,Ergenekon bayramı diye de bilinir.
ÖDEV: Aşağıda Göktürk alfabesi verilmiştir.Bu alfabeyi kullanarak adınızı soyadınızı,doğum yerinizi,anne ve babanızın adını bu alfabe ile yazınız.
Sende Bilgi Ekle
Bu yazının geliştirilmesine yardımcı ol.